“Le të ketë dritë” është motoja e vitit 2015. UNESCO-ja dhe OKB-ja e shpallën 2015-ën “Viti Ndërkombëtar i Dritës dhe Teknologjisë së Ndriçimit”. “Kjo e fundit është motori kryesor i ekonomisë me potencial revolucioni gjatë shekullit të XXI, ashtu si elektronika bëri revolucion gjatë shekullit të kaluar”, është i mendimit akademiku Aleksandër Petrov, përfaqësues i Bashkimit të Fizikanëve.

Nisma globale “Le të ketë dritë” u lansua në ndërtesën e UNESCO-s në Paris. Në Bullgari do të organizohen dhjetëra aktivitete në dy drejtime. I pari, “Optika dhe shkenca e ndriçimit” u referohet kryesisht mësuesve, nxënësve dhe studentëve. Drejtimi tjetër është “Teknologjia e ndriçimit dhe teknika e aplikuar ndriçuese”. Qëllimi është që të njihen bullgarët me ndikimin e teknologjisë së ndriçimit në sferat e ndryshme të jetës shoqërore. Pritet të pakësohet konsumi i energjisë elektrike nëpërmjet teknologjisë së diodës që emeton dritë, të njohur ndryshe si LED. Deri në vitin 2020 konsumi parashikohet të bjerë 4-5 herë. Aplikimi i teknologjisë së ndriçimit ka efekt ekologjik, duke pakësuar ndjeshëm emetimet e gazit serrë dhe duke pakësuar ndotjen me zhivën, e cila përmbahet në burimet e zakonshme ndriçuese. “Deri më 2020 do të ulen gradualisht shpenzimet e energjisë elektrike për shtëpinë, biznesin dhe bashkitë me gati 425 mln euro në vit. Këto janë shumë para për Bullgarinë e vogël. E gjitha kjo do të ndikojë pozitivisht mbi zhvillimin e ekonomisë dhe do të hapë vende të reja pune”, shpjegon Prof. Hristo Vasilev, përfaqësues i bashkësisë së teknikës ndriçuese në Bullgari.

Për popullarizimin e teknologjisë së ndriçimit organizatorët kanë ndërmend të realizojnë gjashtë projekte të mëdha.

“Projekti i parë quhet “Energjia, drita dhe jeta”, vë në dukje Prof. Vasilev. – Familjeve në gjendje të vështirë sociale do t’u shpërndahen gati 1 milion llamba LED falas, të cilat llamba do të prodhohen nga firmat bullgare. Ashtu do të ulen shpenzimet e energjisë elektrike dhe do të përmirësohet cilësia e shërbimit të ndriçimit. Projekti i dytë është “Drita mbron pronën dhe jetën e njerëzve”. Bëhet fjalë për montim falas të ndriçimit LED në hapësira publike ku kryhen krime të zakonshme.”

Shkencëtarët bullgarë po ashtu kanë kontribuuar në zhvillimin e teknologjisë së re të ndriçimit. Njëra prej tyre është Prof. Evgenia Vëllçeva. Ajo ka bashkëpunuar me kolegët e saj bullgarë dhe japonezë. Këta të fundit janë laureatë të Çmimit Nobel në fizikë për vitin 2014. Çmimin e kanë merituar për krijimin e një lloji të ri të burimeve ndriçuese.

“Ne po studiojmë vetitë e materialeve ku gjenerohet drita. Këto materiale janë sintetizuara artificialisht dhe janë në formë kristali – sqaron Prof. Vëllçeva. – Arritja e japonezëve ka të bëjë me sintezën e materialit të kualitetit të lartë, mbi të cilin kanë punuar 20-30 vjet. Ata konstruktuan burimet e para të diodës që emeton dritë blu. Përpara ishte zbuluar vetëm emetimi i dritës së kuqe dhe të gjelbër. Shpikja e japonezëve shkaktoi bumin e interesit botëror dhe shkencëtarët nisën të punojnë mbi përsosjen e këtyre materialeve me qëllim rritjen e ndriçimit dhe intensitetit të tyre. Kolegët nga Japonia na dërguan materialet e tyre për studime. Detyra jonë është të shpjegojmë shkakun për defektet eventuale dhe përkatësisht t’i eliminojmë ato.”

Përgatiti në shqip: Anna Kapitanova