Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2025 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Sot shënojmë shpëtimin e hebrenjve bullgarë

Foto: arkiv

Me një vendim të Këshillit të Ministrave në Bullgari më 13 shtator të vitit 2003, data 10 mars u shpall Dita e Holokostit dhe e të dëmtuarve nga krimet kundër njerëzimit. Këtë ditë gjatë vitit 1943 mitropoliti Kirill, më vonë i shpallur Patrik bullgar dhe Mitropoliti i Sofjes Stefan parandaluan depërtimin drejt kampeve naziste të qindra hebrenjve nga Plovdivi. Disa ditë më vonë, më 17 mars të vitit 1943, zëvendëskryetari i Legjislaturës së 25-të të Kuvendit Popullor Dimitër Peshev shkroi një letër kundër depërtimit të hebrenjve bullgarë, të përkrahur nga 42 deputetë. Kështu, me pjesëmarrjen aktive edhe të shoqërisë, hebrenjtë bullgarë u shpëtuan. Historianët e sotëm bullgarë, politikanët dhe figurat publike sot i caktojnë përpjekjet për shpëtimin e hebrenjve në Bullgari gjatë Luftës së Dytë Botërore si një prej momenteve më të mëdha në historinë bullgare nga shekulli i XX-të.

“Një vendim i vështirë me një rëndësi të madhe: Fati i hebrenjve bullgarë – 1943” – kështu titullohet ekspozita dokumentare, e cila u hap më 9 mars në Pallatin Kombëtar të Kulturës. Ekspozita u organizua nga Agjencia Shtetërore “Arkivat” dhe Fondacioni “Kujtesa Bullgare”, me bashkëpunimin e Pallatit Kombëtar të Kulturës. Ekspozita përmban 32 tablo, të cilat duke u mbështetur te dokumente arkivore, e paraqitin historinë e hebraizmit bullgar, antisemitizmin në Evropë dhe përpjekjet e shoqërisë bullgare për shpëtimin e shtetasve bullgarë me origjinë hebraike.

Fotografi: BTA“Kjo përbën lexim të tërë historisë, të gjithçkaje, që ka ndodhur në vend para shpalljes së Ligjit antisemit për mbrojtjen e kombit gjatë vitit 1941 dhe gjatë aplikimit të tij. Në organizimin e ekspozitës marrin pjesë të gjitha drejtoritë regjionale të “Arkivave”, saktëson kujdestarja e ekspozitës Ivanka Gezenko. – Në ekspozitë është përdorur caku i natyrshëm i dokumenteve të veçanta, është përdorur një formim grafik i së ashtuquajturës ketoba – kjo është kontrata martesore hebraike, e cila jepet nga rabini. Sipas ketobas gruaja duhet të shpallë pajën e saj, kurse bashkëshorti – detyrimet e tij dhe si do të kujdeset për të. Ketoba zakonisht është shumë e bukur, në Bullgari janë ruajtur rreth 30-40 ketoba dhe ne kemi zgjedhur më të mirën. Në pjesën më të madhe të çdo një tabloje është pikturuar një yll hebraik me shtatë kënde, që është simbol i judaizmit.”

Piktori i ekspozitës ka zgjedhur pikërisht këtë simbol të bukur – të ashtuquajturën ketoba, që të tregojë se si pas ligjeve antisemite të Njurnbergut në Gjermani kanë filluar të zhduken elemente të ngjyrosura, kurse në periudhën e aplikimit të Ligjit për mbrojtjen e kombit te ne deri në vitin 1944 çdo një hebre i moshës mbi 10 vjeç ka qenë i detyruar të ketë në rrobën e sipërme një yll të gjelbër.

Vanja Gezenko citon Dimitër Peshevin, i cili deklaron se “Nderi i Bullgarisë, i popullit të saj, është jo vetëm çështje ndjenje, por ai është para se gjithash element i politikës së saj. Ai përbën një kapital politik të vlerës më të lartë dhe prandaj askush nuk duhet ta shpërndajë pa justifikim.”

Ekspozita “Një vendim i vështirë me një rëndësi të madhe – Fati i hebrenjve bullgarë 1943” është në dy variante – në bullgarisht dhe në anglisht. Si pjesë e festimeve të përvjetorit të 70 të shpëtimit të hebrenjve bullgarë dhe për nder të viktimave të Holokostit, varianti anglez u paraqit gjatë muajit mars të vitit 2013 në Parlamentin Evropian në Bruksel nga presidentët e Bullgarisë dhe të Izraelit – Rosen Plevneliev dhe Shimon Peres. Në versionin bullgar ekspozita dokumentare mund të shihet deri më 19 mars në Pallatin Kombëtar të Kulturës në Sofje.

Përgatiti në shqip: Vesella Mançeva



Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Popullsia e lejlekëve të bardhë është rritur me një të tretën

Popullsia e riprodhimit të lejlekëve të bardhë - një nga zogjtë më të dashur në vendin tonë - është rritur me 33 për qind në vitet e fundit, sipas të dhënave nga një regjistrim ndërkombëtar i cituar nga BGNES. Sipas rezultateve, në Bullgari janë..

botuar më 25-10-12 6.20.PD
Gazetari Hristo Grozev

Gazetari Hristo Grozev në Berlin: Çmimi evropian vërteton se vitet e mundimit ia vlejnë

Gazetari investigativ bullgar Hristo Grozev mori çmimin e tij si Gazetari Evropian i Vitit në një ceremoni zyrtare në Berlin. Ai ishte një figurë kyçe në kërkimin e ish-menaxherit të Wirecard, Jan Marsalek, në Moskë, si dhe në zbulimin e një numri..

botuar më 25-10-11 12.17.MD
Natalija Efremova

Interes rekord për programin "Unë Zgjedh Bullgarinë" të drejtuar për bullgarët jashtë vendit

Një interes rekord është treguar nga bashkatdhetarët tanë jashtë vendit për programin "Unë Zgjedh Bullgarinë" të Ministrisë së Punës dhe Politikës Sociale. Kjo u raportua në një seancë dëgjimore në Komitetin parlamentar për Politikat për Bullgarët..

botuar më 25-10-11 11.00.PD