“Kur të ushqen Zoti, nuk të pyet se djali i kujt je ti” – përfytyrime folklorike për Zotin në këngë dhe legjenda popullore

Zoti jeton në qiell, bashkë me engjëjt. Ka mjekër të gjatë e të bardhë, fytyrë e cila transmeton pjekuri dhe një karakter shumë të butë. Ai shikon çdo gjë dhe i di të gjitha. Ai vazhdimisht kujdeset për njerëzit dhe për mirëqenien e tyre. I do dhe i mbron të mirët dhe njerëzit e drejtë, është i rreptë me njerëzit e ligë, të cilët asnjëherë nuk i lë pa i ndëshkuar. Që këtu vjen dhe fjala e urtë popullore: “Zoti vonon, por nuk harron”. Zoti është personazh në shumë këngë, përralla dhe legjenda popullore.

“Ka thirrur Zoti një ndihmës”, int. Hristina Anastasova

Update Required To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

Në fillim Zoti ka zbritur shpesh në tokë, që të mund ta mësojë njeriun sesi të nxjerrë bukën e gojës. I ka treguar burrit sesi të punojë dhe të lërojë tokën, si të mbjellë dhe të kujdeset për rendimentin. Gruan e ka mësuar sesi të thurë, të punojë në tezgjah, si të ndezë zjarrin. Sipas besimit popullor, ai mund të paraqitet me fytyra të ndryshme – si një plak leckamanë, i cili ka mbetur pa strehë, udhëtar i cili është ngrysur në krahina të huaja, i cili troket në portë dhe kërkon strehim. Në atë shtëpi, në të cilën e pranojnë, ai e bekon, kurse në atë që nuk e pranojnë – ai e mallkon. Prandaj populli ynë thotë se, çdo një mik, qoftë ai edhe një udhëtar i rastit duhet të pritet dhe ti jepet për të ngrënë “çfarë ka dhënë Zoti”. Në disa përralla Zoti jeton “në fund të botës” – në atë vend magjik, në të cilin gjendet fundi i tokës. Që aty njeriu mund të ngjitet në qiell, të shkojë tek Zoti dhe përsëri të kthehet që aty.

“Ndërtonte Zoti një manastir”, int. Denislav Kehajov

Update Required To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

Personazhe në një histori të njohur janë 3 vëllezër të varfër, të cilët nuk kanë pasur se çfarë të hanë. Janë nisur ata të shkojnë tek Zoti, që ta lusin për ndihmë. Në rrugë kanë takuar një plak të veshur me rrobë të këputura, janë ulur të çlodhen pak dhe të bisedojnë. Ai i ka pyetur se për ku janë nisur. Më i madhi ka thënë se është nisur të kërkojë një kope me dele që të bëjë mandër. Në afërsi ka pasur korba, të cilët plaku i ka kthyer në dele. I lumtur, vëllai i madh ka mbetur të kujdeset për kopenë, kurse dy të tjerët kanë vazhduar. Ka rastisur kështu që përsëri më tej kanë takuar një plak. Ai ka kthyer një shkëmb në një shtëpi të madhe me pijetore në katin e poshtëm. Kurse burimin, në afërsi që ku është derdhur ujë i kulluar – në çezmë me dy hundëze, nga të cilat kanë rrjedhur verë dhe raki. Kështu vëllai i mesëm ka marrë pijetoren kaq të ëndërruar prej tij. I vogli ka mbetur vet, por nuk ka hequr dorë. Në momentin përpara se të arrijë fundin e tokës, përpara tij është shtrirë një fushë e madhe me grurë. Një vajzë e bukur ka kënduar mes grarishtes dhe ka korrur. Papritmas, është shfaqur një plak i tretë dhe e ka pyetur se çfarë do të kërkojë nga Zoti. Djaloshi është përgjigjur se, tanimë nuk do asgjë – vetëm një vajzë të tillë, me të cilën të martohet dhe bashkërisht të punojnë për të nxjerrë bukën e gojës. Kështu dhe është bërë. Kanë kaluar vite. Zoti (sepse pikërisht atë kanë takuar vëllezërit) ka vendosur të shikojë se çfarë kanë bërë vëllezërit me dhurimet të cilat i kanë marrë prej tij. Përsëri me pamje jo të mirë dhe me rroba të grisura, Zoti ka shkuar tek bariu, i ka thënë se e ka marrë uria dhe i ka kërkuar pak gjalpë dhe djathë. Bariu e ka sharrë rëndë dhe e ka dëbuar. Kopeja përsëri është kthyer në një tufë me korba, kurse ai –në një varfanjak. E njëjta gjë ka rastisur dhe me vëllanë e dytë i cili mbante pijetoren. Ai po kështu i refuzoi ushqim dhe strehim Zotit dhe është gjendur vet dhe i veshur me lecka në afërsi të shkëmbit me burimin. Vëllai më i vogël ka jetuar në varfëri me familjen e tij, por me dashuri të madhe dhe në paqe. Ata e kanë pritur njeriun e çuditshëm me bukë dhe me kripë, i kanë bërë dhe vend për të fjetur. Bile kanë marrë copë nga çatia prej druri të shtëpisë së varfër, që të mund ta ngrohin. Dhe plaku i dhuron me një shtëpi të madhe dhe me një pasuri të madhe.

“I thirrte Zoti të gjithë shpirtrat”, int. Kerka Toteva

Update Required To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

Në këngët popullore shpesh herë takohet motivi: “është ulur Zoti të hajë darkë, ka mbledhur të gjithë shenjtorët”. Zakonisht ndokush nga shenjtorët vonohet dhe kur mbërrin tregon se përse është vonuar. Në variantet e ndryshme Kryeengjelli Mihail ka pritur të marrë ndonjë shpirt, Shën Nikolla ka fluturuar të ndihmojë në stuhinë detarë e kështu me radhë. Sipas teksteve popullore përveç në darkë, Zoti i mbledh shenjtorët që të ndërtojnë manastir, të punojnë vreshtat e tij. Ai ka një pasqyrë qiellore, përmes së cilës shikon se çfarë bëhet në tokë. Nga vështrimi i tij nuk mund të shmanget as një mëkat njerëzor. Sipas besimit, shpirtrat e të vdekurve fillimisht shkojnë tek Zoti dhe ai cakton se për ku të drejtohen-në skëterrë ose në parajsë. Atij i nënshtrohen dhe zanat, të cilat përcaktojnë fatin e çdo një njeriu. Kur nisen të përcaktojnë fatin e fëmijëve të porsalindur, zanat fillimisht shkojnë tek Zoti dhe ai u jep drejtim sesi të përcaktojnë fatin e njerëzve. Nën pushtetin e tij janë sëmundjet si dhe stuhitë natyrore. Me to dënon çdo një mëkat të bërë në tokë ose provon besimin e besimtarëve. Dhe nuk bën dallim midis të varfërve dhe të pasurve, të rinjve dhe të moshuarve. Shikon vetëm se çfarë njerëz janë. Prandaj populli ynë thotë: “Kur të ushqen Zoti, nuk të pyet se i biri i kujt je”.

Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva

Ndaje

“Kur të ushqen Zoti, nuk të pyet se djali i kujt je ti” – përfytyrime folklorike për Zotin në këngë dhe legjenda popullore

Më shumë nga rubrika

Muzeu Etnografik Rajonal në Plovdiv po ndihmon në ringjalljen e zanatit të lashtë të punimeve të paendura

Një Kampionat Botëror i Folklorit do të tronditë Detin tonë të Zi

Festivali i kostumeve popullore në Zheravna ringjall shpirtin bullgar të kohëve të vjetra

Hyjmë në studion e gdhendjes së drurit në Samovodska Çarshija