Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Stefan Krëstanov – fizikani kuantik bullgar në Harvard

Stefan Krëstanovi e zbuloi shkencën që kur ishte në shkollën tetëvjeçare në sajë të dy prej mësuesve të tij. Sot ai punon mbi krijimin e kompjuterin kuantik dhe është profesor në Harvrd. Megjithëkëtë nuk harron mësuesit e tij nga qyteti Burgas. Që kur ishte nxënës në shkollën tetëvjeçare dhe në Gjimnazin Natyror Matematikor në qytetin e lindjes ai fitonte medalje nga olimpiada të ndryshme. Krahas kësaj ai zgjeronte dituritë e fizikës në shkollën e mësuesit Teodosij Teodosiev duke zgjidhur probleme që nuk mund të hasen në librat shkollorë. Pasi mbaroi gjimnazin sprovoi disa  sisteme arsimore evropiane, por kushtet më të mira për zhvillimin e shkencës i zbuloi në Jejll dhe në Universitetin e Harvardit.

Shumica e institucioneve amerikane disponojnë hapësira në të cilat ka mundësi njeriu të merret me punë shkencore – tregon Stefan Krëstanov. – Ata nuk interesohen vetëm për këtë a është njeriu punëtor i mirë shkencor, por interesohen edhe për këtë a është ai pjesë e kulturës e cila krijohet në universitet. E kam parasysh që si vullnetar të japësh ndihmë, të disponosh kohë të bisedosh me studentët. Thënë me një fjalë një pjesë e rëndësishme e punës sonë është që të pasurojmë botën.

Në shenje mirënjohjeje për shanset në jetë jetike fizikani i ri kuantik punuan me fëmijë. Ai u jep mësime të fizikës nxënësve nga lagjet më të varfra. U ndihmon edhe adoleshentëve në qytetin e lindjes, kur arrin të kthehet në mëmëdhe. Mirëpo, më e rëndësishmja të cilën ai dëshiron të mësojnë të rinjtë nga të dyja anët e oqeanit është se edhe në se nuk je fizikan mund të kuptosh botën.

Fizika kuantike, të cilën nuk e kuptojnë njerëzit Stefan Krëstanov e shpjegon në mënyrë të thjeshtë Ajo na thotë cilat janë kufizimet fondamentale, të cilat universi na vendos.Sipas tij në se diçka nuk mund të arrihet me ligjet e informacionit kuantik, me siguri nuk mund të arrihet në ndonjë mënyrë tjetër.

Fizika kuantike kapërcen disa prej kufizimeve, të cilat mendojmë se ekzistojnë – shpjegon Stefan Krëstanov. – Por më e rëndësishmja për mua është, se ajo tregon kufizimet të cilat nuk do të kapërcehen. Dhe çështja është se çfarë mund të bëjmë, kur  disponojmë kompjuterin më të fuqishëm të cilin ligjet e universit na lejojnë të bëjmë, dhe si në të njëjtën kohë këto ligje vendosin kufijtë mbi teknologjitë.

Një nga aplikimet e kompjuterit kuantik mund të jetë në mjekësi.

Me një kompjuter kuantik i cili shfrytëzon ligjet e fizikës kuantike, mund të simulojmë ilaçe dhe materiale të cilat vështirë mund të krijojmë në një laborator – shpjegon fizikani. – Domethënë mund të verifikojmë si do të punojë ilaçi ose medikamenti i ri, parase të harxhojmë mjete për të bërë eksperimente me ta. Në këtë mënyrë mund të bëjmë materiale, të cilat janë më të qëndrueshme, më të lehta. Tani disponojmë një prototip të kompjuterit kuantik. Ai tregon shumë nga fenomenet që priten prej tij, por akoma ka tepër pak bajtë kuantikë që të shfrytëzohet për punë praktike. Kemi nevojë për qindra mijë bajtë kuantikë, të cilët tani vështirë arrijmë të bëjmë të punojnë bashkë.  Shpresoj, se gjatë 10 viteve të ardhshme do të disponojmë kompjuter kuantik i cili do të jetë në gjendje të simulojë materiale të reja, dhe pak pas kësaj edhe ilaçe të reja.

Teknologjitë duhet të krijohen ashtu që t’i ndihmojnë botës dhe ta ruajnë, mendon shkencëtari. Dhe në se njerëzit dëshirojnë të jetojnë në një mjedis më etik duhet të dinë se kanë mundësi të punojnë për një botë më të mirë, shton Stefan Krëstanov.

Përgatiti në shqip: Svetllana Dimitrova

Foto: arkiv personal



Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Prof. Asoc. Dr. Raqi Bello: Shqiptarët janë një popull tolerant dhe i vlerësojnë bullgarët

Si në shumë vende të tjera nëpër botë, edhe në Shqipëri gjuha bullgare studiohet në mënyrë akademike. Lektorati jonë është pjesë e Departamentit të Gjuhëve Sllave dhe Ballkanike të Fakultetit të Gjuhëve të Huaja në Universitetin e Tiranës dhe prej disa..

botuar më 24-07-09 7.30.PD
Doktori Stajko Stajkov

Dr. Stajko Stajkov hodhi themelet e klimatologjisë në Bullgari

Pas Çlirimit të Bullgarisë në vitin 1878, vendi ynë filloi të zhvillohet me ritme të shpejta për të kompensuar mungesën pesëshekullore nga harta historike e botës. Të rinjtë bullgarë diplomoheshin në universitete prestigjioze evropiane dhe ktheheshin..

botuar më 24-07-05 7.10.PD

Për jetën e mundshme në një botë pa monopole

Ndryshimet në Ligjin për Energjinë, të miratuara nga Kuvendi, shtynë fillimin e periudhës së tranzicionit të liberalizimit të tregut të energjisë elektrike për një vit tjetër – deri në 1 korrik 2025. Ndryshimet duhet të ofrojnë një mundësi graduale për..

botuar më 24-06-26 7.30.PD