Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Deshifruan një nga mbishkrimet më të hershme cirilike të njohura deri më tani

Foto: BTA

Një mbishkrim nga koha e sundimtarit bullgar Mbreti Simeon i Madh (893-927) u zbulua në kështjellën mesjetare “Ballëk Dere” pranë fshatit Huhla në Rodopet Lindore. Sipas studiuesve, ky është një nga tekstet më të hershme cirilike të njohura deri më sot.

Pllaka e palosur e plumbtë u gjet që në vjeshtën e kaluar gjatë gërmimeve arkeologjike pranë kalasë, por mbishkrimi në të ishte fillimisht i padukshëm. Fotografi i ekspeditës e vuri re kur dokumentonte monumentin. U deshën disa muaj për të bërë të qartë se çfarë është amuleti.

Pas pastrimit, konservimit dhe leximit nga epigrafët, vërtetuam me siguri absolute se pllaka e plumbtë është nga shekulli i X-të. Veç kësaj, vetë pllaka ndodhej në një shtresë arkeologjike, ku u gjetën monedha të shekullit të X-të, aplikime të vjetra bullgare të brezit të kësaj periudhe etj.” - tha para BNR-Kërxhali kryekuratori i Muzeut Historik Kombëtar Ivajllo Kënev, i cili e zbuloi artefaktin.

Amuletet e ngjashme të të ashtuquajturve apotropaikembrojnë mbajtësin nga sy të këqija, magjitë dhe sëmundjet, njësoj si hajmalitë moderne. Deri tani në Bullgarinë Verilindore u studiuan rreth 50-60 artefakte të tilla të shekullit të X-të. Por gjetja nga “Ballëk Dere” është unike dhe deri më tani nuk ka të barasvlershme, janë kategorik shkencëtarët.

Ivajllo Kënev

Dallimi është se këtu kemi një lutje, madje dihen edhe emrat e lutësve – Nikolla dhe Pavell – shpjegon Ivajllo Kënev. - Ata lutin Shën Dhimitër për të ndërmjetësuar për ta para Zotit dhe për t’i mbrojtur nga çdo lloj fatkeqësie, pasi, pohojnë autorët, dhe unë do të citoj rreshtin e fundit, i cili është shumë kanonik dhe befasues, sepse nuk kemi të tillë deri më tani. Në të thuhet: “...duke i larë fytyrën me përulje, fal turpin, shëro, O Shenjt, sepse Atij i ngjajnë lavdia, nderi dhe shteti, tani e përgjithmonë, amin!” E shihni sa mirë është i ndërtuar, si kanun, dhe nuk ka dëshira të tilla, më të thjeshta. Ky është noviteti tjetër.”

Artefakti zbulon detaje të rëndësishme të historisë së Bullgarisë në fillim të shekullit të X-të. Sipas shkencëtarëve, pllaka e plumbtë me tekst të gjatë cirilik tregon se kalaja “Ballëk Dere”, vetëm 30 km larg qytetit Edrene, kishte një garnizon bullgar në kohën e sundimit të Mbretit Simeon të Madh. Por kujt i përkiste ky amulet dhe si erdhi deri këtu?

Kështjella “Ballëk Dere”

Imagjinoni, këto janë 7 rreshta brenda, 4 rreshta jashtë, pastaj kjo pllakë është e palosur dhe e veshur në gjoks nga ndonjë person. Dhe çfarë është ai, është ushtarak, i lartë apo i ulët? Këtu mund të hamendësojmë, të spekulojmë. Pronari nuk është një person i zakonshëm, duke gjykuar nga teksti në amulet, i cili është ndërtuar shumë mirë në mënyrë kanonike. Këtë i lejonte vetës vetëm aristokracia. Madje, me sa dihet, në kishën bullgare kishte një pozitë të veçantë, e cila quhej ekzark, dhe ai ishte përgjegjës për kryerjen e rregullt të shërbesave dhe respektimin e kanuneve. Por ne ende po punojmë për këtë mbishkrim” – tha në përfundim Ivajllo Kënev.

Shikoni më shumë:

Përpilues: Veneta Nikollova (sipas intevsitës së Galina Stefanova nga BNR-Kërxhali)

Përgatiti në shqip: Svetllana Dimitrova

Foto: BTA, arkiv personal


Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Thesari i famshëm i Panagjurishtes është rikthyer në Muzeun e Panagjurishtes

Nga data 9 gusht deri më 10 shtator, të gjithë banorët dhe mysafirët e Panagjurishtes do të mund të shohin përsëri origjinalin e Thesarit të Artë të Panagjurishtes, njofton Muzeu Historik në qytet. Rikthimi i tij i fundit ishte në nëntor të vitit..

botuar më 24-08-09 6.15.PD
Kompleksin Përkujtimor

Stara Zagora shënon 147 vjet nga betejat në mbrojtje të qytetit

Kanë kaluar 147 vjet nga betejat për mbrojtjen e qytetit Stara Zagorës në vitin 1877. Në shenjë respekti dhe nderimi për heroizmin e të rënëve për liri, më 31 korrik në Kompleksin Përkujtimor "Mbrojtësit e Stara Zagorës" do të kryhet një ritual..

botuar më 24-07-31 6.05.PD

17 objekte varrimi u zbuluan nga nekropoli i Raciarias antike

Gjatë gërmimeve të shpëtimit, nga nekropoli i kolonisë romake Ulpia Raciaria (në afërsi të fshatit Arçar, komuna Dimovo, rajoni i qytetit Vidin) u zbuluan 17 varre, nga të cilat pesë varre dhe 12 varre në gropa. Këtë e njoftoi Zdravko Dimitrov nga..

botuar më 24-07-24 5.16.MD