"Bullgaria shpesh duhet kuptuar në kontekstin e të gjitha komuniteteve dhe grupeve tona që jetojnë jashtë vendit - thotë Galin Georgiev. - Ilija është personi që me këngët dhe veprat e tij bën shumë për këta bullgarë nga diaspora jonë e re dhe e vjetër. Ai ishte edhe iniciatori i ndërtimit të një numri kishash dhe vendosja e kambanave, si ajo në kishën bullgare “Shën Kostandini dhe Elena” në Edrene”.

Por në themelet e të gjithë kësaj qëndron një nevojë njerëzore, e rrënjosur në zemrën e njeriut - t'ia zgjasësh dorën fqinjit tënd. “Kur më ndihmuan mua, ndjeva një nevojë të madhe për ta bërë edhe unë të njëjtën gjë”, tregon Ilija Llukov.

Ilija Llukov hap zemrën e ti për bullgarët taurianë dhe besarabianë në Moldavi dhe Ukrainë, për bashkatdhetarët tanë në Shqipëri dhe në Rajonet Perëndimore. Në vitin 1997 ai mori pjesë në një tubim të shoqatës "Rodoljubec", duke parë se si "njerëzit me flokë të thinjura ndjejnë mall për këta bashkatdhetarë që shpëtuan nga jatagani turk, por i ruajtën rrënjët, gjuhën dhe traditat e tyre". Ai gjithashtu kujton se ata për një kohë të gjatë nuk kishin mundësinë të studionin bullgarisht, por vetëm e "llafosnin" në shtëpitë e tyre.

“Kështu thanë: “Kur të mbarojë koncerti, ejani në shtëpi t’ju qerasim dhe të llafosim pak”, kujton Ilija Llukov: - Për çfarë llafosnin njerëzit?: - Për patriotizmin, si e kanë ruajtur atë që e kanë trashëguar nga të parët e tyre në mënyrë të pastër. Prandaj kur mblidhemi, u them atyre: “Është mirë të marrim shembull nga bullgarët tanë të Besarabisë, të cilët kanë kaluar momente kaq të vështira dhimbjeje, vuajtjesh dhe persekutimi. "Unë i dua shumë dhe jo më kot e kam marrë gruan time prej andej. Kam bërë koncerte në shumë fshatra të mëdhenj, 2-3 mijë njerëz dynden drejt tyre. Më pas shkoj për vizita tek familje që më mirëpresin në një mënyrë shumë të veçantë. Në disa fshatra uji është me sulfur dhe nuk pihet, por njerëzit janë të pastër dhe të rregullt dhe shtrihem për të fjetur në çarçafë të mëdhenj”.

"Kur Ilija Llukov erdhi tek ne në Tavria, ne u ndjemë si pjesë e bullgarëve në mbarë botën," thotë Llarisa Savçenko nga Berdiansk në librin "Bullgaria është kënga ime". Fjalët e saj konfirmohen nga një tjetër bullgar taurian - Vlladimir Kallojanov, historian, poet dhe gjithashtu autor i librit të këngëtarit popullor. Të dy u takuan për herë të parë në fillim të viteve '90 të shekullit të kaluar, kur Ilija Llukov ishte një mysafir bamirës në festime të ndryshme dhe festa studentore. Aty lindi dëshira e interpretuesit për të bërë një libër, i cili do të bashkonte qëndrimin e tij gjysmëshekullor në këtë botë me veprimtarinë e tij krijuese dhe publike 30-vjeçare.

Vlladimir Kallojanov ruan kujtimet e tij më të dashura pikërisht nga udhëtimet e Ilija Llukovit nëpër fshatrat e banuara nga bullgarët, por edhe në Bolgrad, Odesa, Kiev dhe shumë qytete të tjera.

"Njerëzit e presin me bukë e kripë, me pëllumba të bardhë, të cilët i lëshojnë në qiell në fund të fshatit si simbol i pastërtisë dhe bukurisë – thotë Vlladimir Kallojanov. – Shpirti bullgar është i fortë pasi bullgarët i duan këngët popullore. Dhe duke qenë se ne e kishim të ndaluar të studionim bullgarisht për shumë vite, ato janë bërë një forcë e jashtëzakonshme jetësore që na shpëton. Ne bullgarët në Ukrainë dhe Moldavi jemi edukuar me këtë frymë - përmes këngës ne mësojmë jo vetëm gjuhën, por kuptojmë edhe shumë ngjarje, sepse njerëzit tregonin gjithçka që ndodhte përmes këngës. Në këtë kuptim, Ilija Llukov ka tekste të jashtëzakonshme dhe njerëzit e duan sepse ai këndon këngë që ata i vlerësojnë".

Mision të cilin e nisi edhe në Shqipëri në vitin 2006 më anë të një kambane të vendosur në kishën e djegur dikur "Shën Nikolla" në fshatin Gjinovec.

“Kishat janë ndërtuar aty nga bullgarët tanë muhamedanë e ata të krishterë – thotë Ilija Llukov. – Dhe kur qëndron përballë kishës, në pllakën sipër shkruhet: “Lavdi Zotit Jezu Krisht”, ndërsa më poshtë - "Mashallah". Më vonë lindi ideja për të nisur një projekt për fëmijët e talentuar të Bullgarisë dhe Shqipërisë, të cilin këtë vit e vazhduam edhe në Kosovë, në qytetin e bukur të vjetër të Prizrenit, ku jetonte Mbreti Marko. Me mesazhin “Talentët e Bullgarisë, Kosovës dhe miqtë e tyre” mblodhëm fëmijë nga pesë shtete. Duke i parë ata duke luajtur së bashku, ushtruesi i detyrës së ambasadorit të Malit të Zi tha: "Shikoni sa pak na duhet të jemi bashkë dhe të përqafohemi si vëllezër".

Ilija Llukov së shpejti do të takohet sërish me komunitetet bullgare “në Shqipëri dhe jo vetëm”, por për momentin ai i mban të fshehta planet e tij. “Nuk mund të bësh asgjë vetëm, gjithçka bëhet me njerëz të ndërgjegjshëm që e dinë se për çfarë janë këtu në tokën e shenjtë të Bullgarisë”, shton këngëtari. Dhe çfarë ia ka ngrohur më shumë zemrën, duke pare dëshmitë e njerëzve që janë pranë tij? "Dashuria", ishte përgjigja e tij e e shkurtër.

Foto: BTA, Diana Cankova, arkiva personale Ilija Llukov 

Përgatiti në shqip dhe publikoi: Kostandina Bello