Ribnovo, fshati magnetik i Rodopеvе, i cili deri një dekadë më parë ishte në botën e tij të mbyllur larg globalizimit, tani mirëpret ngrohtësisht turistët. Banorët e tij janë bullgarë muhamedanë dhe dallohen për mënyrën e tyre të ruajtur të jetesës, folklorin shumëngjyrësh dhe një zakon unik që shkon prapa në kohë dhe mahnit botën - Dasma e Ribnovos. I gjithë fshati merr pjesë në traditën mistike dhe së fundmi në kortezhin festiv i bashkohen edhe turistë të udhëhequr nga operatorët turistikë. "Ndonjëherë vijnë autobusë të tërë.” Ruska Gerova, sekretare e qendrës kulturore “Iskra”, e cila ka marrë detyrën e popullarizimit të zakoneve lokale, tha për Radio Bullgarinë:

"Sezoni i dasmave është tani - në dimër, deri në mars. Dhe në prill kemi një, ndoshta do të jetë e fundit për sezonin. Tani kemi dasma çdo të shtunë dhe të diel, dhe të premten bëhen fejesat. Në qendrën kulturore ne i paraqesim këto rituale. Madje gjatë verës i mirëpresim grupet dhe i njohim me zakonet tona, pjekim byrekë të Ribnovos, u tregojmë se si të bëjnë “kuskusin e Rodopeve”, etj."

• “Nuset e vizatuara nuk qajnë” – një film dokumentar për dasmat përrallore në fshatin Ribnovo

Ajo që i magjeps turistët është dasma shumëngjyrëshe e Ribnovos - kostumet shumëngjyrëshe, tregimi i pajës para shtëpisë së nuses, kortezhi i dasmës që kalon nëpër të gjithë fshatin dhe vallja e madhe në mejdan... Dhe elementi më misterioz i zakonit është “ngjitja e gjelinës” /nuses/. Ky është një moment intim për nusen dhe të afërmit e saj, ku nuk lejohen të huajt. “Kjo është arsyeja pse ne bëjmë rikrijime në qendrën tonë kulturore”, shpjegon Kadrie Masheva, e cila mirëpret turistët dhe shton:

"Vetë turistët mund të ngjiten si “gjelina”, ose ne ngjisim një nga vajzat tona për t'i zhytur vizituesit në përrallën tonë shumëngjyrëshe. Njerëzit vijnë nga e gjithë Bullgaria për ta parë këtë ritual. Ne i veshim me rroba dasme dhe e vendosim maskën. Së pari vendosim një krem të bardhë në fytyrë, pastaj e mbulojmë me temina, ashtu si e kanë bërë në kohët e vjetra. Të ftuarit tanë mund të bëjnë fotografi, të na ndihmojnë t'i vendosim vetë teminat ose t'i ngjitim ato. Ky ritual është ruajtur me shekuj."

Shikoni video reportazhin tonë nga fshati përrallor Ribnovo:

Koleksioni muzeor i qendrës kulturore prezanton të kaluarën e Ribnovos përmes fotografive dhe sendeve autentike shtëpiake. Nga këtu mund të blini pantofla, shporta, veshje rodopase të punuara me dorë nga gratë, ose të uleni në tezgjahun e vjetër dhe të përpiqeni të endni diçka vetë.

“Të ftuarit tanë, edhe jashtë sezonit të dasmave, mund të vijnë, të vishen, të fotografohen dhe të shëtisin nëpër fshat me këto rroba”, thotë Kadrie. –
Elementë të kostumit tonë janë shallvaret, si dhe sofra (shoka) që vendoset mbi shaminë, pastaj vihet jeleku, bluza, e cila duhet të jetë e shndritshme dhe e zbukuruar me temina, dhe në fund e ashtuquajtura tylbe - shamia e bardhë. Pothuajse çdo vajzë në Ribnovo është dizajnere e rrobave të saj - ajo i thur vetë, zgjedh çfarë trëndafilash, ngjyrash dhe dantellash të shtojë për të krijuar një veshje unike."

Së fundmi, rituali “ngjitja e gjelinës” u përfshi në Listën Përfaqësuese Kombëtare të Trashëgimisë sonë Kulturore Jomateriale dhe kështu u bë pjesë e “Thesareve të Gjalla Njerëzore” të Bullgarisë. Por banorët e Ribnovos kanë ambicie më të mëdha:

"Pikërisht për shkak të dasmës së Ribnovos dhe gjelinës, fshati ynë është bërë jashtëzakonisht i famshëm. Tani duam që dasma e Ribnovos të përfshihet në listën e UNESCO-s /për trashëgiminë kulturore jomateriale botërore – shënim redaktori/. Ne do të jemi të lumtur nëse kjo ndodh, që të kemi edhe më shumë mysafirë, sepse Ribnovo ka se çfarë t'i tregojë botës! – tha në përfundim Kadrie Masheva.



Video: Veneta Nikollova
Foto: Kadrie Masheva, Veneta Nikollova
Përgatiti në shqip dhe publikoi: Vesella Mançeva