Një ditë para koncertit, Rusev tregoi se vinte nga "ndoshta vendpushimi më i bukur i skive në botë – Val d’Isère", ku kishte dhënë një recital solo me capricciot e Petër Hristoskovit, Nikollo Paganinit dhe të violinistit e kompozitorit brazilian Flauzino Vale, i cili është pothuajse i panjohur në Bullgari. Në fakt, viti 2025 ka filluar me dy recitale shumë sfiduese, madje në të njëjtën ditë: fillimisht të gjitha sonatat e Ysaÿe, pastaj të gjitha capricciot e Paganinit!

"Në fakt, kjo është diçka si... jo si fluturim i nivelit më të lartë, por pothuajse si një cirk, si një gjimnastikë. Nuk bëhet fjalë për kohëzgjatje apo përqendrim, por për diçka që kërkon jashtëzakonisht shumë përgatitje, kondicion – thjesht janë miliona nota me teknika të ndryshme, të cilat ndryshojnë çdo sekondë te Paganini."

Pyetjes – a është e vërtetë që koncerti për violinë i Beethoven-it është më i vështiri – Svetlini përgjigjet me bindje:

"Po! Sepse jemi mjaft të kufizuar përsa i përket mënyrave të shprehjes, teknikës dhe efekteve, pra kjo është një muzikë jashtëzakonisht e pastër dhe njeriu ndihet thuajse i zhveshur në skenë. Thjesht ka shumë më pak mundësi për të shprehur emocionet. Pa përmendur që edhe nga pikëpamja e intonacionit është diçka tepër e rrallë… Vërtet një koncert jashtëzakonisht i vështirë dhe ndoshta më i vështiri.

Në tetor të vitit 2024, Svetlin Rusevit iu besua një instrument muzikor unik, pronë e shtetit bullgar – violina “Stradivarius” nga viti 1716. Si ndjehet sot instrumenti i tij i ri, i njohur si “Baron Wittgenstein”?

“Po, ‘Baron Wittgenstein’ nga viti 1716 – një violinë e jashtëzakonshme, e cila i përket të ashtuquajturës ‘periudha e artë’ e Stradivarius-it. Kjo violinë, si të gjitha të ngjashmet, kërkon një periudhë mjaft të gjatë për t’u miqësuar. Prof. Minço Minçev së fundmi tha se në rastin e tij i është dashur një vit e gjysmë. Unë e kam violinën që nga 29 tetori, kështu që jemi ende në proces njohjeje reciproke, por me të vërtetë është një marrëdhënie unike. Gjithçka vjen nga vetë interpretuesi, por është shumë interesante se si çdo njeri që luan në një instrument të tillë për një kohë të mjaftueshme, lë një gjurmë. Yehudi Menuhin, thotë: ‘Ky nuk është Stradivariusi im, por unë kam fatin të jem violinisti i këtij instrumenti për një periudhë të caktuar kohe’ – ashtu ndihem edhe unë.”

Violina e çmuar që Rusev mori nga shteti bullgar ka qenë në pronësi të familjes së famshme dhe shumë të pasur austriake Wittgenstein. Në vitin 1950 ajo u shit në Nju Jork dhe në të ka luajtur koncertmjeshtri i Filarmonisë së Nju Jorkut. Në vitin 1976 u ble nga Bullgaria dhe qëndroi në duart e Minço Minçevit për 47 vjet me radhë. Para “Baron Wittgenstein”-it, deri në vitin 2021, Svetlin Rusev kishte një tjetër Stradivarius – pronë e fondacionit japonez Nippon.

“Ishte me mua plot nëntë vite. Vërtet një fat që të kem mundësinë të mbaj një instrument të tillë për kaq shumë kohë. Por, sado arrogant të tingëllojë, ky (instrumenti i ri) është më i mirë! Edhe më i mirë!” – u shpreh me entuziazëm violinisti.

Në fakt, pata dy koncerte shumë interesante brenda disa javësh në Paris. Njëri prej tyre ishte në janar me Orkestrën e Gardës Republikane, nën drejtimin e dirigjentit të tyre të ri kryesor – Bastien Stil. Ky ishte një koncert – identik me atë të mbajtur nga Menuhini në Londër në vitin 1943. Është shumë interesante se si ai interpretonte muzikë gjermane dhe franceze në mbështetje të francezëve gjatë luftës. Koncerti u zhvillua në katedralen "Saint-Louis" në Shtëpinë e Invalidëve – një nga muzetë më të bukur ushtarakë në botë. Ndërsa recitali me Yoram ishte një carte blanche, pasi deri në momentin e fundit nuk e dinim çfarë do të luanim. E menduam programin aty për aty, dhe ideja ishte ta përsërisnim rreth datës 14 shkurt. Për mua, 14 shkurti nuk është ajo festë komerciale, por është Trifon Zarezan, pasi të dy gjyshërit e mi prodhonin verë shtëpie! Luajtëm pjesë nga disku ynë i vitit të kaluar, i cili tashmë është mjaft i njohur – “Muzikë dashurie” me vepra nga Waxman, Wagner dhe kompozitorë të tjerë. Salla ishte e mbushur plot. Njerëzit reaguan shumë ngrohtët, iu pëlqeu, kishte shumë të afërm, familjarë, njerëz që nuk i kisha parë prej kohësh – ishte shumë emocionale dhe e këndshme.

Aktualisht, Svetlin Rusev ka lënë të gjitha postet që mbante në Francë dhe Zvicër, përveç klasës së tij në Konservatorin e Parisit. Për të, Konservatori është shumë i veçantë, në radhë të parë është një nga institucionet më të vjetra të arsimit muzikor – pothuajse që nga koha e Napolonit. Atje, Rusev u bë pasardhës i pedagogut të tij të dashur Devi Erlih. Bullgari ka fituar vendin e dy profesoreve të tij - Erlih dhe Jean-Jacques Kantorow. "Unë jam pasardhës i njerëzve thjesht të jashtëzakonshëm, kështu që ky është vendi ku do të mbetem."

Ai ka jetuar në Francë që nga mosha 15 vjeçare dhe nuk ka pasur kurrë probleme me integrimin. Pranon se frëngjishtja e tij është më e mirë se bullgarishtja. Nuk ka ndjerë diskriminim, nuk ka vuajtur. "Në fakt, kam kaluar më shumë vite në Francë se sa në Bullgari – thotë Rusev, – por ende jam qytetar i botës dhe aktualisht qëndroj shumë pak. Shkoj në Paris, jap mësim dhe largohem – ose në mbrëmje, ose ditën tjetër në mëngjes."

"Momentalisht jetoj nëpër aviona, por… kam plane të fshehta për… Bullgarinë. Po, do të doja shumë! Dhe gjërat do të ndodhin, thjesht procesi është shumë i ndërlikuar, i rëndomtë, i vështirë dhe i ngadaltë."

Çfarë është Bullgaria: gjuhë, kulturë, muzikë, prindër, të afërm, miqësi, jetesë, folklor, ushqim? Çfarë është e para që vjen në mendje?

"E para është Atdheu, por pasuese janë gjërat që përmendët, absolutisht gjithçka. Thjesht: tradita, historia, vërtet folklori, arti kulinar, natyra... Shumë gjëra janë dhënë për këtë shtet, edhe pse është i vogël dhe ka pak banorë, jo me aq shumë burime si shtetet e tjera, por thjesht nuk e kuptojmë – sa falënderues duhet të jemi çdo ditë. Me atë që kemi, atë që kemi në dispozicion, nga ku vijmë... Jam jashtëzakonisht krenar dhe në kuptimin më të mirë do ta konsideroja veten, me aq sa mundem, me një pikë të shpërndarjes së artit, muzikës dhe kështu me radhë – të jem patriot."

Në fund, nuk mund të qëndroj pa e pyetur një nxënës francez nëse ka dëgjuar për të famshmin Pyetësor të Marcel Proust. Svetlin Rusev ka dëgjuar, por kurrë nuk i është përgjigjur pyetjeve dhe pranon ai. Nuk ia bëj të gjitha 30 pyetjet, por arrij të kuptoj se karakteristika më e rëndësishme e tij është… kokëfortësia. Cilatësia që do të dëshironte të shihte në një burrë është dinjiteti, dhe në një grua – sinqeriteti. Dobësia më e madhe për të tani është violina, dhe argëtimi i tij i preferuar – sporti. Ngjyra e tij e preferuar - të gjitha nuancat e blusë, lulja e tij e preferuar - trëndafili. Ëndrra e tij për lumturi është e realizuar, ndërsa tragjedia më e madhe për të do të ishte të shkëputej nga muzika. Emrat e tij të preferuar janë ata të vajzës së tij – Chloé-Mila, dhe personazhet e tij të preferuar nga letërsia: Athos, Porthos, Aramis dhe d'Artagnan.