Kompozitori, dirigjenti dhe folkloristi i shquar Filip Kutev krijon një sintezë emblematike midis muzikës popullore bullgare dhe asaj klasike. Fillimi është vënë në vitin 1951, kur është themeluar Ansambli Shtetëror për këngë dhe valle popullore (sot Ansambli Kombëtar Folklorik “Filip Kutev”). Në mars të vitit 1952, ish-amatorët dalin para publikut sofian me një nga shfaqjet e para të tyre. Suksesi është triumfal. “Pjesëmarrësit e parë ishin të pakualifikuar” – ndan kompozitori. “Krejt qëllimisht kisha preferuar talentet e lindura, që janë të drejtpërdrejtë, autentikë. Zgjodha këngë me tekste kuptimplote, melodi të bukura dhe metro-ritmikë të pasur nga rajone të ndryshme të Bullgarisë. Ne e nxorëm krijimtarinë popullore nga muzeu dhe i dhamë asaj jetë të re. Qëllimi im ‘strategjik’ ishte që, pasi të ndërtoja ansamblin, i gjithë vendi të mbulohej me një rrjet përbërjesh folklorike të ngjashme.”

Turneu i parë i ansamblit – në Belgjikë – fjalë për fjalë e grisi “perden e hekurt” me reagimet entuziaste të publikut dhe shtypit. Pak më vonë, në një shkrim të News Chronicle të Londrës shënohet: “Zëri i tyre është argjend i pastër, ndërsa në tonet e ulëta – bronz i hollë. Harmonia dhe ritmi me të cilët këndojnë janë të pagabueshme. Kushdo që dëshiron të bëjë kor në Angli, le të mendojë pak mbi teknikën e tyre dhe ta përvetësojë atë. Një mësim i tillë mund të merret edhe nga ai që përpunon melodi popullore.”

Një nga recensat më të njohura për një paraqitje të Ansamblit Shtetëror për Këngë dhe Valle Popullore është botuar më 7 tetor 1963 në The New York Times. Edhe sot, kudo citohet kritiku amerikan, i cili ka thirrur: “Ka një mit që Orfeu ka lindur atje ku sot është Bullgaria. Duket se ky është fakt, e jo mit, meqë vajzat e tij ende këndojnë atje!”. Emocionet e forta që vendi ynë ngjall në mbarë botën janë të shkaktuara nga hijeshia e folklorit tonë.

“Dragana dhe bilbili” (këngë nga Elinpelinsko) është nga fletorja e pestë me përpunime nga viti 1959, të bëra nga Kutev për Ansamblin. Këngëtarja e parë që e paraqet në skenën profesionale është Dimitrina Dellçeva nga fshati Ognjanovo, i cili ndodhet pranë Elin Pelinit, por mënyra e të kënduarit bart shenjat e traditave muzikore në Perëndimin e Srednogories. 

Kënga është mbresëlënëse jo vetëm për melodinë e bukur dhe harmonizimin e talentuar nga Kutev, por edhe për dramaturgjinë në tekstin popullor. Një bilbil i sigurt në vetvete e sfidon Draganën me zë të ëmbël në një “duel vokal” dhe me mendjelehtësi propozon një bast: nëse ai e këndon më bukur se vajza, do t’ia presë flokët, nëse ajo fiton – do t’ia presë krahët. Rezultati është në favor të vajzës dhe zogu i trembur fillon të lutet me dhimbje: le të ia presë Dragana këmbën në vend të krahëve, sepse bilbili ka zogj të vegjël dhe nuk do të mund t’i ushqejë pa krahë. Dragana me zë të ëmbël vetëm thërret me gëzim: “bilbili i vogël, zog i vogël, s’dua të të pres asgjë! Mua më mjafton mburrja që e kam kënduar më bukur se bilbili!”. 

Përveç interpretimit shembullor a cappella të këngëtareve të mrekullueshme nga Ansambli Kombëtar Folklorik “Filip Kutev”, të drejtuara nga Georgi Genov, vlen të dëgjohet edhe një tjetër – klasike dhe e pakapërcyeshme. “Unë jam fëmijë i kulturës urbanistike: dua të dëgjoj tingullin e tramvajeve, të zgjohem në mëngjes nga zhurma e qytetit” – thotë dirigjenti i paharrueshëm bullgar Vasil Arnaudov gjatë jetës së tij. Kjo aspak nuk e pengon ta ndiejë frymën e këngëve të krijuara mbi bazë folklorike. “Je tulipan, zymbyl apo trëndafil” mbetet ndër majat në artin e tij interpretues: të tijin dhe të krijesës së tij më të çmuar – Korit Dhomësor të Sofjes “Ljubomir Pipkov”. Ndër ato maja janë edhe këngë të tjera të Filip Kutevit. Arnaudov ka një përkushtim të veçantë ndaj tyre, ndoshta sepse ndien se janë krijuar me shumë dashuri dhe pastërti. Në regjistrimin nga viti 1977 i “Dragana dhe bilbili”, vajzat e Vasil Arnaudovit tingëllojnë vërtet si një kor qiellor me zëra engjëllorë.