İç politikada bir süredir yaşanan dinginliğin ardından son haftalar içinde izlenen hareketlenme, siyasette değişiklik beklentisine yol açıyor. İktidar koalisyonu bir ortağını kaybetti, BSP ve DPS’nin ise yeni başkanları var. DSB’nin tek başına bulunduğu bazı sürpriz girişimler, beklenen bir cevabın beklendiğinden erken gelmesine yol açtı – Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev’in ikinci dönem için aday olmayacağı şimdiden öğrenildi. Bütün bunlar neye yol açıyor sorusunu Sağ Politika Enstitüsünden Neno Dimov’a sorduk.

Açıkça söylemek gerekirse 1989 değişikliklerinden bu yana siyasi yapı, ideolojik anlamda netleşmiş değil. Eski komünistlerin halifi olan sol parti, yasama inisyatifleri ile sık sık sağ formasyon rolüne giriyor. Komünist karşıtı olan SDS’nin bölünmesinin ardından ülkedeki muhafazakar partiler, tamamen sağ olan fikirleri savunmaktansa daha çok merkez olma mücadelesini yürütüyorlar. Liberal parti olan DPS ise aslında etnik bir oluşumdur. Bundan kısa süre önce bölünen DPS, seçmenlerinin oyları için artık DOST partisi ile rekabet etmek mecburiyetinde. Eski Cumhurbaşkanı Georgi Pırvanov’un ABV oluşumunu kurması üzerine sosyalistlerde de bölünme yaşandı. ABV’nin sosyalistlerin alternatifi olarak sosyaldemokratik bir oluşum mu, yoksa sadece lider partisi mi olduğunu söylemek güçtür.

Başkent Sofya’daki Meclis’te de, Meclis’in seçtiği hükümette de renkler aynı derecede birbirine karışmış bulunuyor. Başbakan Boyko Borisov, halihazırda Bulgaristan’da tek istikrarlı partinin lideri durumunda. Bu arada GERB partisinin de net ideolojiye sahip olduğu söylenemez, fakat bunun nedeni Borisov’un kabineyi korumak için yapmak zorunda kaldığı bazı tavizler olmaktadır.

Hal böyle olunca Sağ Politika Enstitüsünün analizinde ülkede iki kutuplu modelin beklendiği üzere yenilenmekte olduğu sonucuna varılıyor ve Neno Dimov’a göre bu durum ideolojik arınma fırsatını sağlıyor.

“ABV’nin iktidar koalisyonundan ayrılması üzerine bunun mümkün olacağını ümit ediyorum, diyor Neno Dimov. Bu daha çok pozitif bir şeydir, çünkü Bulgaristan’ın esas sorunlarından biri 2001 yılında iki kutuplu modelin çökmesidir. Bu modelin yenilenmesi ülkedeki siyasette alternatifi sağlayacak ve son 15 yılda hasret kaldığımız farklı politikalar arasında tercih yapma imkanını geri getirecek. İki kutuplu model ayrıca fikir temelinde belirgin çoğunlukları mümkün kılıyor.”

Aslına bakarsak 8 partiden oluşan karmaşık bir yapı olan hükümet, seçilmesinden bir yıl sonra ilk zaferini elde etti, sonbaharda yapılan mahalli seçimlerden galip çıktı. Hükümeti sonbaharda yeni bir sınama bekliyor – cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılacak. Her ne kadar ülkemizde cumhurbaşkanının yetkileri, çoğunlukla temsili fonksyonlardan ibaret olsa da yapılacak oylama, iktidar için bir nevi test olacak. Oysa iktidarın Meclis’ten aldığı destek yavaş yavaş azalıyor. Enstitünün analizine göre sağ partilerde, ancak soldakiler konsolide olursa eğer konsolidasyon beklenebilir. BSP’nin yeni seçilen başkanı Korneliya Ninova, partinin diğer küçük sol partilere açılacağının sinyalini verdi.

“Korneliya Ninova için cumhurbaşkanı adayının ikinci tura gitmesi, kilit önem taşıyor. Bunun nasıl sağlanacağı, daha geniş bir desteğin aranıp aranmayacağı siyasi olgunluk meselesidir. BSP ve ABV’nin şu andaki görüşmeleri, solun ortak aday göstermesinin alameti değildir.”

Neno Dimov’un sözlerine göre DPS bu kez cumhurbaşkanlığı seçimlerinin sonucu açısından kilit rol almayacak, oylama daha çok partinin Türk azınlığı arasında nüfuzlu olma mücadelesinde test olacak. Günümüzde muhalefet olan BSP ve DPS’nin üzerinde ise bundan 3 yıl önce yapılan hükümet karşıtı protestoların gölgesi var. O sırada üretilen sivil irade, yeni siyasi özne doğuramadı. Bunun yerine yine partilerin çoğalmasına tanık oluyoruz. Bu konuda Neno Dimov şunları söylüyor:

“Bu sivil protestonun iki boyutu vardı: bir yandan BSP ve DPS hükümetine ve onun özellikle DPS milletvekili Delyan Peevski olmak üzere bazı figürleri kabul ettirmeye çalıştığı yöntemlere karşı protestonun ahlaki boyutu oldu. Protestoların daha derininde duran eğilim ise muhafazakar ve liberal olanlar arasında yeni siyasi bölünmeye yol açıyor. Muhafazakarlar ve sosyalistler arasında hala ciddi bir uçurum var, fakat sosyalizm ideolojik pozisyonlarını kaybediyor ve yerine liberalizm geçiyor. Bu konuda evrim süreci yaşanacak. Biz her ne kadar bunun daha hızlı olmasını istesek de evrim zaman alır”.

Çevri: Tanya Blagova