Astronomi, arkeoloji ve ekoloji arasında bağ nedir? Bulgar olduğunuzu söylemek için NASA , CERN veya Harward’a gitmeniz gerekmiyor . Aynısını Sofya Üniversitesinde Fizik fakültesinde ‘Astronomi atölyesini’ ziyaret ederek de yapabilirsiniz. Mart ayındaki dersler dünyada en büyük bilimsel laboratuvarı olan CERN’deki Bulgar katılımına adandı. Konular : ‘ Evrenin arkeolojisi’ , ‘Parlak mavi değişkenler’ , ‘Küresel ısınma ve küresel çözüm’.

Atölyenin organizatörü İvaylo Stanev üç konu arasında bir bağlantının olduğunu bunun da dünya çapında Bulgar katılımının olduğunu izah ediyor. Evrenin arkeolojisi evrenin geçmişini araştırır. Evren, sıfır hacme sahip bu noktanın patlamasıyla ortaya çıkmıştı. Bu patlamaya "Big Bang" (Büyük Patlama) dendi ve bu teori de aynı isimle bilindi.

Edwin Hubble, dev teleskobuyla yaptığı gözlemlerde evrenin genişlediğini fark etti. Hubble böylece "sonsuz evren" efsanesini yıkacak Big Bang teorisinin de ilk delilini bulmuş oluyordu.Doçent Venelin  Kojuharov CERN laboratuvarında çalışan ilk  Bulgar fizikçilerinden biri:

‘Günümüzde uzayda galaksilerin biri birini güçlü bir şekilde çeken bir maddenin var olduğuna dair kesin kanıtlarımız var. Bu bir karanlık madde. Evrenin %25’ini kapsamaktadır. Karanlık enerji ise evrenin %70’ini kapsamaktadır.’

Ganço Gançev ‘Parlak mavi değişkenlere astronominin neden büyük ilgi gösterdiğini izah ederken, başında Edwin Hubble vardı diyor. Bulgaristan’da gözlemler 20. Asrın 80’li yıllarında başlar ve günümüzde de devam ediyorlar:

‘Bu olaylar evrenin devriminin sırrını keşfetmek yolunda bize yardımcı olur. Bizim vücudumuz yıldızlarda da bulunan bileşenlerden oluşur. Örneğin kanımızda demir var. Fransız kimyacı Lavoisier’in dediği gibi , hiç bir şey kaybolmaz.

Şimdi küresel ısınmaya bir göz atalım. Okutman Tihomir Dimitrov’un kesin görüşleri var:

‘Aslında çözüm var, fakat bu her birimize bağlı. Ve dünya çapında bütün hükümetlere de. Çevreyi karbondioksit ile kirleten her şeye karşı somut önlemlerin alınması gerekiyor. Atmosferde karbondioksit seviyeleri artıyor bunu veriler gösteriyor ve kritik düzeye ulaşıyorlar. Sorun hızla gelişiyor.‘

İşte dünya astronomisindeki Bulgar katkısı konusunda ayrıntılı bilgi isteyen varsa Sofya Üniversitesi Fizik Fakültesindeki atölyeyi ziyaret edebilir. Kapılar herkes için açık eğitim düzeyi yaş ayırımı yapılmaz.

Çeviri: Müjgan Baharova