Bütün dünyadan astronomi topluluklarını birleştiren Uluslararası Astronomi Birliği (The International AstronomicalUnion, IAU) 28 Temmuz 1919 yılında Brüksel’de kuruldu. Astronomi alanında büyük bilim adamı olan Prof. Nikola Bonev’in daha 1938’de Uluslararası Astronomi Birliği’ne üye seçilmesine rağmen Bulgaristan, Birliğe 1957 yılında katıldı.

Uluslararası Astronomi Birliği’nin 100. yılı nedeniyle Bulgaristan Bilimler Akademisi’ne bağlı Astronomi Enstitüsü ve Ulusal Astronomik Gözlemevi bir dizi etkinlik düzenliyor. Bu etkinliklerin ilki, “100 saat astronomi” başlığı altında 12 Ocak günü saat 12:00’de SofiaTech Park’ta başlayacak.

Astronomi Enstütüsü’nden Doç. Dr. Lüba Slavçeva Mihova şunları paylaştı: “100. yıla adanan bu etkinlik dizisi bütün dünyada daha Perşembe gününden başlayarak hafta sonu da devam edecek. Büyük küçük herkesin ilgisine göre söyleşi ve sunumlar hazırladık."

Ziyaretçilerin Uluslararası Astronomi Birliği tarihinde önemli olayları, Güneş’e doğru düzenlenen yeni uzay misyonları, yıldızların manyetik alanlarının belirtileri, Rojen Astronomi Gözlemevindeki büyük aynanın nasıl ve neden indirildiğini öğrenme imkanı olacak. Aynı zamanda süpernova ve “ışıltılı” yıldızlar gibi bazı etkileyici astronomik nesnelerin doğasına da ışık tutulacak.arı olacak. Aynı zamanda süpernova ve “ışıltılı” yıldızlar gibi bazı etkileyici astronomik nesnelerin doğasına da ışık tutulacak. 

Doç. Dr. Mihova şöyle devam etti:

“Gösterilerden biri, Dünya büyüklüğünün çok eski bir yöntemle belirlenmesi ile ilgilidir. Bu yöntem Eratosthenes tarafından belirlenmiştir. Kendisi M. Ö. 276 yılında dünyaya gelmiştir ve dünyanın çevresini ölçmeye kalkan ilk insandır. Mısır’ın Siena şehrinde yaz gündönümünde öğlen vaktinde Güneş ışınlarının dik açıyla düştüğünü fark edince İskenderiye’deki evinin avlusuna bir “direk” yerleştirerek ışınların düşme açısını ölçer. İki şehrin de bir meridiyanda bulunduğunu bilerek aralarındaki mesafeyi belirliyor ve ışınların düşme açıları arasındaki fark ile şaşırtıcı bir hassasiyetle Dünya’nın çevresini hesaplıyor. Gerçek uzunlukla ile onun ölçtüğü uzunluk arasındaki fark yüzde 1’in altında olup şehirler arasındaki mesafenin doğru ölçülememesinden kaynaklanıyor. Biz küre kullanarak onun adımlarını tekrarlayacağız.”

Uluslararası Astronomi Birliği’nin jübilesine adanan “Yukarısı ve ötesi” isimli sergi de ilk defa ziyarete açılacak. Sergi modern astronominin en heyecan verici başarılarını ve son yüz yıl içerisinde Uzay üzerinde yapılan araştırmaları ortaya koyuyor, Uluslararası Astronomi Birliği tahindeki önemli olaylara kısaca değinerek en önemli keşifleri ve ünlü astronomları gösteriyor.

“Serginin seyyah sergi olmasını planlıyoruz, Masıy’ta Sofya Bilim Festivali’nde ve Haziran’da Bulgaristan Astronomlar Konferansı’nda göstereceğiz. Yıl içerisinde daha çok farklı etkinlikler de öngörülmüştür: 16 Mayıs – Işık günü, 29 Mayıs – Tam güneş tutulmasının 100. yılı, (bu aynı zamanda Genel Görelilik Kuramı’nın ilk başarılı testidir) ve serbest resmiyetten uzak atmosferde astronomi sohbetleri. Bu sohbetlerden ilki 8 Mart’ta düzenlenecek ve geçmişten günümüze kadınların astronomi bilimindeki rolüne adanacaktır” diyor Doç. Dr. Mihova.

Temmuz’da Belogradçik Astronomi Gözlemevi’nde Ay’a ilk insanın ayak basmasının 50. yıldönümü nedeniyle Ay’da bulunan Mare Serenitatis (Huzur Denizi) gözlemlenebilecek. Öğrencilere yönelik yaz astronomi okulları da öngörülmüştür, 28 Ağustos’ta Ulusal Rojen Gözlemevi’nde Açık Kapı Günü düzenlenecek. Yıl boyunca Astronomi gözlemevleri, planetaryumlar ve Bulgaristan’ın çeşitli şehirlerindeki kulüpler tarafından etkinliklerin düzenlenmesi bekleniyor.

2019 yılı astronomik olaylar bakımından zengin olacak. Hiç şüphesiz en enteresan astronomi olayı Şili ve Arjantin’den görülebilecek 2 Temmuz’da tam gün batımı olacaktır. Ülkemizdeki enteresan astronomik olaylar ise 21 Ocak’taki tam Ay tutulması, 16 Haziran’da kısmi Ay tutulması, 13 Ağustos’ta Perseid meteor yağmuru ve 11 Kasım’da Merkür’ün Güneş diskine geçişi olacaktır. Astronomi Enstütüsü’nde görevli Doç. Dr. Lübka Slavçeva-Mihova, son astronomi olayının sadece güneş filtreli teleskopla izlenebileceği konusunda uyarıyor.

Fotoğraflar: özel arşiv

Çeviri: Özlem Tefikova