Bulgaristan’da 13 Mart Cuma günü koronavirüs nedeniyle yürürlüğe giren olağanüstü hal şimdilik oldukça esnek, hatta “oldukça yumuşak” seyrediyor. İnsanların ve ulaşım araçlarının hareketi , iş yerine ve marketlere gitmek yasak değil. AVM’lerdeki mağazaların kapatılması nedeniyle, parakende ticaret hafif zarar görse de, sokaklarda bulunan birçok gıda ve gıda ürünleri satmayan marketler açık olmaya devam ediyor. Tek şart, mağaza önünde veya içinde çok sayıda kişinin bir yere toplanmasına izin vermemek. 

Cuma günü olağanüstü hal ilan edildikten sonra halkın marketlere akın etmesi nedeniyle, market önlerinde insan kalabalığı oluşmüştu. Bazı rafların neredeyse boşalmış olmasına rağmen, şimdilik durum sakinleşti. 

İş sektörünün diğer temsilcileri şimdilik bekleme pozisyonunda, tereddüt içinde tam olarak ne yapması gerektiğini bilmiyor. Ancak önseziler hiç de olumlu değil.

Devlet Sağlık Başmüfettişi Angel Kunçev’e göre, bu etapta ülkemiz Covid - 19’dan en az etkilenen ülkeler arasında yer alıyor.

Öyle veya böyle iş sektörü için de geçerli olan yeni yaşam kuralları var. Durumdan en çok hasar gören alanların turizm, ulaşım, otelcilik, restorancılık ve genel olarak eğlence sektörünün olduğu düşünülüyor.

Ancak uzmanlara göre her şey daha başlangıç evresinde ve durumun nasıl gelişeceğini kimsenin tahmin edemez. İktidar ve iş sektörü beraber farklı senaryoları görüşüyor ve şimdilik kriz durumunda alınacak temel önlemler hakkındaki görüşleri birbirine çok yakın. Cumhurbaşkanı Rumen Radev’in işverenlerle  üzenlediği görüşmede de ortak görüşler paylaşıldı. 

Rumen Radev “Sadece yasaklar ve cezalar ile bu krizden çıkmamız mümkün değil” şeklinde konuştu. Cumhurbaşkanı Radev’e göre, artık zarar görmeye başlayan iş sektörünü destekleyici önlemler alınması gerekiyor. Radev, “İş sektörü olmadan, devletin ayakta kalamayacağından” emin.

Sanayi Sermaye Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Vasil Velev, “Sembolik olmayan önlemler alınmalı. İşletmeler ve maaş alamayacak insanlar desteklenmeli”, çünkü “kriz sağlık sorunundan ziyade, ekonomik zararları daha fazla olacak” şeklinde konuştu.

Bulgaristan Ticaret Odası Yönetim Kurulu üyesi Radosvet Radev, devletin “farklı projeler ve kamu ihaleleri için ödemesi gereken bütün borçlarını ödemesinde ısrar etti.

Maliye Bakanı Vladislav Goranov ve Ekonomi Bakanı Emil Karanikolov’un iş sektörü ve sendikalar temsilcileri ile düzenledikleri başka bir toplantıda, mali önlemlerin iş sektörünün yerine geçemeyeceği ve sosyal mesafe ve gerçek ekonomik ve ticari işlerde dengenin bulunması yönünde anlaşmaya varıldı.

Devlet Kalkınma Bankası’nın sermayesi 250 milyon avro ile artırılacak ve bu şekilde ihtiyaç durumunda şirketlerin faaliyetlerini desteklemek için yeterince kaynak bulunacak. Bu önlemle, ekonomik yaşamın hayatta kalması ve personellerin işten çıkarılmasının sınırlandırılması amaçlanıyor. 

Bu iyi niyetli diyaloğun gelecekte de devam etmesi doğaldır. Çoğunluğa göre,  gelecek toz pembe olmayacak ve bu yönde ekonominin rolü son derece önemli, çünkü toplumdaki gerçek hayatı hareket ettiren ve besleyen güç ekonomidir.

Sonuçta ulusun ve devletin kurtarılmasının bedelini ödeyecek olan da ekonomidir. Bu bağlamda Avrupa Birliği’nin söz verdiği 812 milyon avroluk yardım önemli rol oynayacak.

Bunun dışında Koronavirüs ile Mudahale Yatırım İnisiyatifi’nin ilan edilmesinin ardından, Bulgaristan Avrupa yapısal ve yatırım fonları kapsamınca 546 milyon avroyu da henüz kullanmadı. 

Büyüme kaydetmesi yerine, büyük ihtimalle Bulgaristan ekonomisi Avrupa’da başka ülkeler gibi durgunluğa düşecek. 

Özel sektöre ekmek kapısı olması ve iyi ödeme karşılığında ek işçi istihdamı beklenilen  birçok kamu yatırım projesi ertelenecek, dondurulacak veya tamamen terk edilecek.

Çeviri: Özlem Tefikova