Güneybatı Bulgaristan’da Pirin Dağı’nın eteklerinde bulunan Baniçan köyü, bugüne dek hayata, dünya görüşüne, inançlara ve insan ilişkilerine dair bilgi veren asırlık gelenekleri canlı tutuyor. Bunlardan biri asırlardır korunan renkli yün çoraplarıdır.

Baniçan köyü Halk Kültürevi sekreteri Rumyana Cibova Bulgaristan Radyosu’na konuştu:

"Söz konusu çoraplar, ruhun gücünü, korunmuş haldeki atalarımızın belleğini ve Baniçan kadınının özgünlüğünü korumak ve nesilden nesile aktarmak için gözlerimizle okumamız ve kalbimizle kabul etmemiz gereken bir nevi “mektuptur”. Günümüzde de insanlar, sevdiklerine bir çorap verirken onu kutsadığına ve ev ocağının sembolü olan sıcaklığını verdiğine inanıyor.”

Baniçan çoraplarını diğerlerinden farklı kılan ise, renklerin ve süslemelerinin yarattığı renk cümbüşüdür. Çorap modelleri dokuz olurken her birinin ayrı ismi var ve beyaz, kırmızı, yeşil, mavi ve sarı olmak üzere, kullanılan rengin her birinin kötülüklerden korumak için farklı anlamı vardır.

El örgülü Baniçan çoraplarında en eski Bulgar motifleri gizli ve bu muazzam renk ve şekil zenginliği, Bulgaristan'nın başka hiçbir yerinde rastlanılamaz.

Rumyana Cibova, sözlerine şöyle devam etti: Köyümüzün çorapları, çorap sahibinin sağlıklı olmasına, refah içinde yaşaması için tüm doğal güçlere yönelik bir nevi duadır. Her biri size geçmişi, güzel ve harika doğamız hakkında bilgi verirken cap canlı olup bir duygu hazinesidir."

Baniçan yün çoraplarının bir özelliği daha var. Çoraplar, aynı zamanda sahibinin sosyal statüsü, el becerisi, serveti ve medeni durumu hakkında da bilgi veriyor. Mesela, bebeğin doğumunda yardımcı olan “Ninenin”, bebeğe kendi elleriyle ördüğü çorapları hediye ederken sağlıklı, mutlu ve çocuk sahibi olması dileklerinde de bulunması gerekiyor.

Bu arada çorapların, kız çeizinin bir parçası olduğunun da altına çizerken bugün herkes köydeki Çorap Müzesi’ndeki eserleri de görebileceğini söylememez gerekiyor.

Baniçan çorapları, 5 kıtadan 25’den fazla ülkeye ulaşmış bulunuyor. 2018 yılında ise Baniçan çorapları, Harry ve Megan’a düğün hediyesi olarak Karliyet yolunu tuttu.

İki ay sonra çorap ustası kadına Kraliçe II. Elizabeth’ten şükran mektubu geldi.

Pirin Dağı’nın eteklerindeki köy, sadece çoraplarıyla değil, aynı zamanda da etek ve mavi veya beyaz sayadan oluşan Baniçan yöresel halk kiyafetiyle de ünlü.

Yöresel halk kıyafetinin en güzel parçası önlüğüdür. 14 önlük modeli, Antarktida Kıtası’nın Livingstone Adası’nda bulunan Bulgaristan üssünün elekronik kütüphanesinde yer alıyor.

"Baniçan kadını, önlüğü hazırlarken taşıyan kişiye sağlık, refah içinde olması ve sülaleyi devam ettirmesi dualarını nakışlarında işliyor – diye sözüne devam ediyor Rumyana Cibova. Sembol ve motifler, sadece burada Baniçan köyünde görülebilir. Güzel ve renkli olan önlükler, sadece süs olarak değil, nazardan korumak amacıyla da taşınıyor."

Rumyana Cibova ve Tanya Kaçarova, köyün nakış haritasını da hazırladılar. 70 х 100 sm çaptaki pano halindeki haritanın hazırlanması 6 ay sürdü. Pano üzerine, gömlek ve Baniçan yöresel kıyafetlerde kullanılan 23 sembol ve 23 nakış işlendi. 900 binden fazla dikiş atıldı ve 5 bin metre pamuk iplik kullanıldı. Aslında ilginç olanı da Baniçan köyü ile belediye merkezi olan Gotse Delçev şehri arasındaki mesafenin ayni, yani 5 bin metre olması.

Rumyana Cibova şunları paylaşıyor:"İnsan, haritayı seyrederken kendini daha güzel bir dünyada buluveriyor, uyumun,nezaketin, anlayışın ve yüceliğin hakim olduğu bir dünya.

Harita sayesinde sanki geçmişimiz canlanıyor, bu harita “konuşuyor” ve atalarımızın ruhunu günümüze taşıyor.

Nakışlı haritanın üzerinde kiliseler, iki maden suyu kaynağı, iki dere, köye has olan beyaz ve kırmızı soğan ve en fazla da leylek yuvaları yer alıyor. Tek sözle, bunlar Baniçan’ın simgeleri olup başka hiç bir yerde görülemez.

Yazı: 

Çeviri: Şevkiye Çakır

Fotoğraflar: Facebook/İzgrev Okumaevi