BM inisiyatifi ile 2011 yılından bu yana Şubat ayının ilk haftası Dünya Dinlerarası Uyum Haftası olarak kutlanmakta.

Bulgaristan, asırlardır farklı kültürlerden ve dinlerden insanların bir arada yaşadığı yerlerden birisidir. Bulgaristan Anayasası’na göre, “Bulgaristan Cumhuriyeti’nde geleneksel din Doğu Ortodoks inancıdır.”

Bunun dışında Anayasa’da “vicdan, düşünce ve inanç özgürlüğü ve dini veya ateist düşünce özgürlüğü insanın zedelenemeyecek haklarıdır.”

Ulusal İstatistik Kurumu verilerine göre, 2011 yılında düzenlenen son nüfus sayımında ankete katılanların yüzde 76’sı kendilerini Ortodoks Hristiyan olarak tanımlıyor. Katolik Hristiyanların sayısı 48 945 (yüzde 0, 8), Protestanların sayısı 64 476 (yüzde 1, 1). Ülkedeki Müslümanların oranı ise yüzde 10.

2008 yılında, Bakanlar Kurulu’na bağlı Dinler Dairesi desteği ile Bulgaristan Ulusal Dini Topluluklar Konseyi kuruldu. Bu konseyde temsil edilen dini topluluklar Müslümanlar, Ermeniler, Yahudi topluluğu, Protestanlar ve Katolikler. Bulgaristan Ortodoks Kilisesi’nin şu anda konseyde temsilcisi yok.

Bu konseyin temel amaçlarından birisi, “farklı dini toplulukların arasında farklı dini kimlik sahibi insanların prensiplerini ve değerler sistemini tanıtmaktır”.Dinler arasında uyum mümkün müdür ve neden ibarettir?

Şumen’de bulunan “Aziz İliya” Ortodoks Kilisesi’nde görevli Papaz Nikolay Petkov şunları söyledi:

“Dinler arasında ortak olan Hesap gününün geleceği ve Tanrı’nın merhamet etmeyene karşı merhamet etmeyeceğidir. Uyumun bir ahenk olduğunu kabul edersek, bugün bir piyes mükemmel bir şekilde sunuluyor olabilir, ancak yarın da böyle devam edeceğinin garantisi yok” diye belirtti.

Ulusal Dini Topluluklar Konseyi Başkanı ve Müslüman topluluğunu temsilen konuşan Birali Birali, “bütün dünyada inananları birleştiren ortak şey Tanrı’ya inanıyor olmalarıdır. Dinler arasındaki uyum ise, ötekini tanımaktan geçiyor” dedi.

Katolik Hristiyanların temsilcisi Papaz Petko, “Bulgaristan’da ilk Katolik Piskopos hakkında bilgiler daha 1604 yılına ait.” diye belirtti.

Katoliklerin sayıca az olmasına rağmen, toplumda sosyal, eğitim v.s alanlarda çok aktifler. “Yardım kampanyalarımızdan dini farketmeksizin her ihtiyaç sahibi kişi yararlanabiliyor” dedi.

Papaz Petko ayrıca pandemi ve bundan kaynaklanan korkunun insanın içindeki inancı, umudu, tevekkülü, duada Tanrı ile bağını güçlendirdiğini söyledi.

Katolik Hristiyanların temsilcisi Greta Ganeva, “Dini inancı güçlü bir insan için pandemi korkusu merkezde değil, bu korkunun yerinde Tanrıya olan tevekkül ve sığınma yer alıyor.” dedi.Greta Ganeva’ya göre, dünyada inananlar arasında ortak şeyin “ezberlenmeyen, yaşanan, yaşanmışlıklardan geçen şeylerdir. Bizde, Bulgaristan’da birçok dini grubun asırlardan beri uyum içinde beraber yaşıyor olması. Bizim Bulgaristan’da sahip olduğumuz şey eşi benzeri olmayan bir şey, çünkü bu modeli daha atalarımız zamanında ötekini olduğu gibi kabullenerek şekillendirmişlerdir.”

Yahudi Topluluğu Başkanı“Her din Tanrı’ya giden doğru yolu tebliğ ediyor. Bizler hepimiz, doğru yolun bizim yolumuz olduğundan eminiz, doğru yolun hangisi olduğu ancak Hesap Günü’nde belli olacak. O zamana dek hepimiz iyi olmaya çalışalım.” 

Sofia Cohen, Yahudi topluluğunun 1944 yılından önce 50 binin üzerinde nüfusu olduğunu, bundan sonra Yahudilerin büyük bir bölümünün İsrail devletine gitmelerinin ardından şu anda Bulgaristan’da yaşayan Yahudilerin yaklaşık 6 bin kişilik bir grup oluşturduğunu hatırlattı.

Ancak sayıca az olan bu küçük topluluğun çok aktif manevi, kültürel ve sosyal hayatı var.

Sofia Cohen’e göre, Bulgaristan dünya genelinde dinler arasında uyum konusunda en iyi örneklerden birisini oluşturmakta.

Ermeni Topluluğu temsilcisi Prof. Garabed Minasyan şunları anlattı: “Balkanlar’da ve Bulgaristan’da Ermeni varlığı asırlardan beri devam ediyor. Bulgaristan topraklarında asırlık tarihe sahip onlarca Ermeni kilisesi bulunmakta. Şu anda Bulgaristan’da yaşayan Ermenilerin sayısı yaklaşık 10-12 bin. Ancak Ermeni topluluğu kültürel hayatını korumaya devam ediyor.”

Bütün insanlığın sınaması haline gelen Covid-19’u yorumlarken Prof. Minasyan: “İman zorlukların üstesinden gelmek için insana yardımcı oluyor, güç veriyor. Bu süreçte mabetlerin oldukça boş kalması biraz durumun getirdiği zorunluluktan kaynaklanıyor, ancak insanın hayatında Tanrı’nın varlığı aynı şekilde devam ediyor” dedi.

Prof. Minasyan’a göre, “dinlerinin farklı olmasına rağmen, dünya genelinde inananlar arasında çok sayıda benzer şey var. bütün inananlar arasında farklı biçimlerde algılansa da etik değerlere büyük önem verilmekte.

Fotoğraflar: Bulgaristan Ulusal Dini Topluluklar Konseyi, BNT ve arşiv