Bulgaristan Merkez Bankası BNB verilerine göre, yurtdışında çalışan Bulgaristan vatandaşlarının ülkeye gönderdikleri para miktarlarında keskin bir düşüş kaydedildi. 2021 yılının Temmuz ayına kadar yurtdışında yakınları tarafından desteklenen aileler toplam 98 milyon avro aldığı görülüyor.

Yaklaşık iki yıldır devam eden Covid-19 pandemisi, sadece Bulgaristan’da değil, başka ülkelerde de aile bütçelerine giren paraya etki ediyor, çünkü 2019 yılında yurtdışında çalışan Bulgaristan vatandaşlarının ülkedeki yakınlarına gönderdikleri para 1 milyar avronun üstünde.

Bu rakamların değerini tam olarak anlamamız için birkaç önemli soruya cevap vermemiz lazım. Bunlardan biri: yurtdışından gönderilen paraların Bulgar ekonomisindeki rolü ne? Diğer soru da: bu paraların eksikliğini veya yetersizliğini telafi etme imkanları nelerdir?

Ekonomi uzmanı Adrian Nikolov, BNR Blagoevgrad radyosuna verdiği söyleşide “yurtdışından gönderilen paraların doğrudan yabancı yatırım olan paralar ile aynı kategoriye konulmaması gerektiğini söyledi. Birçok insan bu yanılgı ile yaşıyor. Ancak gerçek çok farklı. Adrian Nikolov bununla ilgili olarak şunları paylaştı:

“Gurbetçilerin gönderdikleri paralar birçok hane için, hele ki daha yoksul hanelerde ek destekleyici gelir rolünü oynamakta. Genellikle erzak, yakıt, bazen de ev tamiri için kullanılıyorlar. Bu bağlamda bu paraların azalması ekonomiden ziyade hanelerin bütçesine bir darbe indiriyor.”

Adrian Nikolov, sözüm ona “gurbetçi paralarının” telafisi zor ulaşılabilir bir hedef, dedi ve şöyle devam etti:

“Mümkün olan şu, şimdiye kadar böyle gelirden faydalanan insanlar, devletin sosyal sistemi, sosyal hizmet programlarına başvurabilir, kış sezonu için yakıt parası ve başka koruyucu sosyal önlemlerden yararlanabilirler.”

Ülkemize gurbetçiler tarafından gönderilen paraların azalmasının sebeplerinden biri de, yurtdışında çalışan birçok kişinin dönmesine sebep olan Covid-19 pandemisi.

Diğer yönden bakılınca bu insanlar iş piyasasının faydalanabileceği iş gücü kaynağı oluşturmakta. Ancak bizim gurbetçilerimizin becerileri ve iş potansiyelinin farklı olduğu göz önünde bulundurulmalı. Onlar arasında mesleklerinde kendilerini çok iyi geliştiren, iyi bir yaşam standardı olanlar var, bununla beraber hizmet sektöründe veya bazı küçük atölye ve fabrika türü yerlerde çalışma potansiyeline sahip olanlar da var. Fakat analizciler, bu insanların hiçbiri de ülkemizdeki iş piyasasında kesin yer alacak biri olarak görülmemeli, çünkü diğer Avrupa ülkelerinde Covid karşıtı önlemlerin gevşetilmesi gurbetçileri tekrar gurbete yönlendirebilir, diye uyarıyor.

Bulgaristan Merkez Bankası’nın endişe uyandırıcı verileri, bizi finans kültürümüz üzerinde düşünmeye sevk etmeli. Finans, para kültürü düzeyi aylık gelirlerimizi doğru bir şekilde paylaştırmak ve geçmişte biriktirdiğimiz paralarımızı da doğru yönetme kabiliyetinden geçiyor. BNR “Hristo Botev” için verdiği söyleşide ekonomist ve “Umni pari” kitabının yazarı Stoyne Vasilev, Bulgaristan halkının riske girmeyi sevmediğini söyledi ve şöyle devam etti:

“Halkımızın finans, para sıkıntısı korkuları en çok da 1996 yılındaki büyük enflasyon ve 2021 yılında KTB bankasının iflası ile ilgili.”

Ekonomist Stoyne Vasilev’e göre, enflasyonun önümüzdeki iki, üç veya daha fazla yıl boyunca devam edeceği tahminleri doğru çıkarsa ve yıllık yüzde 5 oranlarında olursa, tasarruflarımızın aynı kalması, fakat bunlarla ihtiyacımız olduğundan yüzde 20 daha az ürün ve hizmet alabilmemiz mümkün.

Derleyen: Yoan Kolev

Çeviri: Özlem Tefikova

Foto: BNR, BGNES, arşiv