Bulgaristan’daki gençlere yönelik yapılan, temel özelliklerini, eğitim, gelir, sağlık, bölge ve aile ortamına göre dağılımını gösteren Piyasa Ekonomisi Enstitüsü’nün en son araştırması, çalışmayan ve okumayan gençlerin profilini oluşturmayı hedeflemekte. Bu bulgulara dayanarak, daha fazla gencin eğitime ve işgücü piyasasına sürdürülebilir geri dönüşünü iyileştirmek için gençlik politikalarının reformunda bazı temel değişiklikler önerilmektedir.

Eğitim almayan, çalışmayan ve iş arayışında da olmayan gençler için oluşturulmuş bir kavram olan NEET’e göre, Bulgaristan, Avrupa Birliği'nde NEET payı en yüksek beş ülke arasında yer alıyor. Bu yüzden gençlere yönelik politikalara yeniden odaklanmaya ihtiyaç var.

Her ne kadar Covid krizinden önceki yıllarda “ne eğitimde, ne istihdamda” bulunan gençlerin paylarında kademeli bir düşüş olsa da, bu çoğunlukla işgücü piyasası koşullarındaki çok hızlı iyileşmeden kaynaklandı. NEET payı 2020 kriz yılında artarken, 2021’de tekrar azaldı.

2020 yılında Bulgaristan’da ne eğitimde, ne istihdamda gençlerin oranı, 15 ila 34 yaş arasındaki nüfusun yüzde 18’ini aşıyor ve bu açıkça AB ortalaması olan yüzde 14’ün üzerinde. Bulgaristan’a kıyasla bu oran bir tek Romanya, Yunanistan ve İtalya’da daha yüksek. Başka bir değişle, Bulgaristan işgücü piyasası olarak, tüm AB’de gençler için en erişilmez olanlardan biri ve aynı zamanda lise ile yüksek öğretim sistemlerinin kapsamında en düşükler arasında yer almakta.

Piyasa Ekonomisi Enstitüsü araştırmasının en önemli sonuçları arasında, yoksulluğun insanları işgücü piyasasının ve eğitimin dışında tutmadaki kilit rolüne vurgu yapılmakta. Aktif olmayan gençlerin çoğunun düşük gelirli olmaları ve aktifleşmeleri yönünde önemli engeller yaratan yoksul hanelerde yaşamaları şaşırtıcı bir bulgu değil. Gelir dağılımındaki gözlemler de benzer. Çalışan veya okuyan gençler bütün olarak nüfusun gelir yapısını takip ediyor, aktif olmayanlar ise yoksulluk sınırına yakın ve altında yoğunlaşıyor.

Açıkça görünen, aktif gençleri aktif olmayanlardan ayıran en önemli etken eğitimdir. NEET’te eğitimsiz veya sadece ilkokul eğitimi almış kişilerin oranı oldukça yüksek ve bu durum işgücü piyasasının çoğu kesimine erişimlerini engellemektedir. Tarımda ve sanayinin alt kesimlerinde dahi birçok iş için yüksek eğitimli uzman talep edilmektedir ve bu yüzden düşük eğitimli insanların işgücü piyasasında yer bulmaları giderek daha da zor hale gelmektedir. 

Bulgaristan’da ne eğitimde, ne istihdamda gençler arasında en büyük paya Romanların sahip olduğu gözlemlenmekte. Bulgarlar ve Türkler arasında orta ve yüksek öğrenim mezunlarının payı oldukça yüksek. Bu durum, aktif olmayan genç sorununun çözülmesinin, doğrudan ne eğitimde, ne istihdamda gençleri etkinleştirmeyi ve onları işgücü piyasasına ve eğitime geri döndürmeyi amaçlayanlar dışında, bir dizi başka politikayı içeren Roman entegrasyonuyla ayrılmaz bir şekilde bağlantılı olduğu anlamına gelir.

Piyasa Ekonomisi Enstitüsü analizine göre, Bulgaristan’daki gençler arasında sağlık durumu ile eğitim ve istihdama katılmama arasında büyük bir bağlantı kurmuyor. Ancak bazı bölgesel dengesizlikler mevcut, örneğin ülkenin Güney-Orta ve Güneydoğu bölgelerin aktif olmayan gençlerin payı önemli ölçüde daha büyük.

Araştırma sonuçları dikkate alınarak, gençleri aktif hale getirmek üzere politikalarda bazı temel değişiklikler önerilmekte. Örneğin eğitim ve sosyal kurumlar arasında daha yakın bir entegrasyon sağlamak, gençlerin profillerinin oluşturulması, okulları terk etmelerinin önüne geçilmesi hakkında çözümlere odaklanmak, uzaktan ve saat bazlı çalışma imkanının sağlanması, aktif olmayan kadınlara yönelik özel politikaların tanımlanması, önlem kapsamının genişletilmesi ve 30-34 yaş arası kişilere odaklanmak gibi tavsiyeler bulunmakta.

Piyasa Ekonomisi Enstitüsü’nün genel önerileri arasında, gençlerin aktif hale gelmesine yönelik çalışmalar yürüten kurumlara ek yatırımların yapılması ve istihdam sağlayan işletmeler üzerindeki idari yükün azaltılması yer almakta.

Kaynak: Piyasa Ekonomisi Enstitüsü

Düzenleme ve çeviri: Bedriye Haliz

Foto: BGNES, freepik.com