Yeni kurallar, hem bankalardan hem de hızlı kredi şirketlerinden alınan krediler nedeniyle aşırı borçlanma durumuna düşmeye karşı koruma sağlayacak. 

“Aktif Tüketiciler" Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Bogomil Nikolov, bankanın böylece Bulgaristan Merkez Bankası BNB'nin kontrolü altına gireceğini açıkladı: 

„Göze çarpmayan ancak Bulgaristan koşulları için çok önemli olan bir özellik, yeni yönetmeliğin, üye devletlere yalnızca bankacılık kredi kuruluşlarını değil aynı zamanda banka dışı kuruluşları da denetleme zorunluluğu getirmesidir.
„Bulgaristan'daki sözüm ona hızlı krediler, banka dışı finans kurumları tarafından verildiği için bu çok önemli. BNB'ye kayıt yaptırmaları gerekiyor ancak bundan sonra denetim prosedürleri hiç de net değil ve daha doğrusu faaliyetleri üzerinde bu kadar etkili bir denetim bulunmuyor.” 

„Kurallar, “Şimdi al,sonra öde” şemaları ve riskli, yüksek maliyetli kısa vadeli krediler gibi yeni ürünleri kapsayacak. Tüketicilerin, bilinçli seçimler yapabilmesi için sözleşme öncesi bilgilerin açıklanması da iyileştirilecektir” dedi Avrupa Birliği (AB) Enerji Komisyonu Komiseri Kadri Simson, ki kendisi Avrupa Halk Partisi'den Polonyalı milletvekili Krzysztof Hetman ile birlikte bu tartışmaya katıldı: 

„Son 15 yılda bu piyasa, gerçek bir devrim geçirdi, tüketici alışkanlıkları değişti, dijitalleşme ilerliyor, e-ticaret gelişiyor ve otomatik kredi değerlendirmesi giderek daha yaygın kullanılıyor.” 

„Artık her alacaklı, tüketicinin krediyi geri ödeyebildiğinden ve tüm riskler hakkında önceden bilgilendirildiğinden emin olmak zorunda kalacak", diye ekledi "Renew Europe"dan Fransız milletvekili  Stéphanie Yon-Courtin. 

Kredi notu ve sözleşme öncesi bilgiler 

„Kredi verenlerin, kredi başvurusunda bulunanların kredi itibarını değerlendirmesi o kadar da devrim niteliğinde değil. Zaten yapıyorlar ama artık bunu belli bir sırayla yapmaları gerekecek. Bu metinlerin, bu değerlendirmenin doğru olmaması halinde, zarar gören borçluların daha sonra sorumluluk talep etmelerine olanak sağlayacağını umuyorum, bu, şimdiye kadar hiçbir şekilde gerekli olmayan bir şeydi” – dedi Nikolov, insanların kredilerini geri ödeyip ödeyemeyeceklerini kontrol edilmesi konusunda ve devam etti: 

„Şu anda Bulgaristan'ın temel sorunu, yanlış gönderilen sözleşme öncesi bilgilerdir. 15 yıl önce, yönetmeliğin oluşturulduğu ana devrim,tam olarak borçluya maliyetlerin sözüm ona yıllık yüzdesi olarak adlandırılan toplam maliyet yüzdesini bildirme yükümlülüğünün getirilmesiydi. Krediden kaynaklanan tüm maliyetleri içermelidir. Daha önce, daha düşük faiz oranı sunan kredi kuruluşlarının rekabetinе şahit oluyorduk, ama aynı zamanda bu durum çeşitli ücretlerle telafi ediliyordu ve sonunda insanlar yanıltılmış durumda kalıyordu. Bu kuralı yıllardır uyguluyoruz ancak Bulgaristan'da doğru şekilde uygulanmıyor; bunu aşmanın birçok yolu var” 

“Kredi şartları, tek bir standart formda sunulmalıdır, herhangi bir kredi kurumu, talep üzerine kredinin tüm masraflarını içeren böyle bir formu size sunmalıdır. Ancak geçmişe dönük çalışmalar yaptık ve buna göre tüm alacaklıların bu yükümlülüğü doğru şekilde yerine getirmediği açıkça görülüyor. Çoğu zaman, kötüye kullananlar bunu, sözleşme öncesi bilgileri sözleşmeyle birlikte, sözleşmenin eki olarak sağlayarak, bu bilgileri anlamsız hale getirerek yapıyorlar. Bunun önceden alınması gerekiyor! Yönetmelik, artık bu bilgilerin kredi sözleşmesinin imzalanmasından en az bir gün önce sağlanması yönünde açık bir yükümlülük getiriyor” diye ekledi “Aktif Tüketiciler” Derneği uzmanı. 

Peki, insanlar ne düşünüyor?: 

• „Benim düşünceme göre, şu anda olduğu gibi değil, kredinin size zaman içinde ne kadara mal olacağına dair önceden bir döküm vermeleri önemlidir”.
• „Evet, müşterilerin kredinin zaman içinde kendilerine ne kadara mal olacağı konusunda önceden bilgilendirilmesi iyi olurdu, çünkü bu onların daha iyi karar vermelerine olanak tanır.”
• „Şu anda düşünecek vaktiniz yok ve bir hata yapabilirsiniz."

Düzenlemelerin kapsamı ve 2 haftaya kadar vazgeçme hakkı 

„Tüketici kredileri, umut ve mutluluk kaynağı olabileceği gibi kişisel dramlara ve aile trajedilerine de yol açabilir. Yeni kurallara göre, negatif kredi notunun kredi sözleşmesi yapılmasına izin vermemesini memnuniyetle karşılıyorum” dedi Sosyalistler ve Demokratların İlerici İttifakı'ndan Polonyalı milletvekili ve konuyla ilgili Ekonomik ve Parasal İşler Komitesi adına raportör Marek Belka ve şöyle devam etti: 

„Alacaklı, ayrıca, kullanıcıların gerekli tüm bilgilere kolay erişimini garanti etmekle de yükümlüdür. Dahası, kaç ailenin bu döngüye düştüğünü bildiğim için, yönetmeliğin 200 avronun altındaki küçük kredileri de kapsamasını memnuniyetle karşılıyorum.” 

Nikolov, eşiğin 100 bin avro olması gereken değişiklikler konusunda „Asgari miktar vardı, artık 0 olacak. Bu tutarın altındaki en küçük krediler çok yaygın olmadığı için bugüne kadar karşılanmıyordu ama alt limitin de kaldırılmasının doğru bir karar olduğunu düşünüyorum” dedi vedüzenlemelere tabi kredilerin artırılan tutarı konusunda da şunları ekledi:  

„En önemli şey kapsama alanıdır, ki o genişliyor. Şu ana kadar 147 bin levaya kadar olan krediler karşılanırken, üst limit 19 bin levaya çıkarılıyor.” 

„Ayrıca tüketiciler 14 gün içerisinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin kredi sözleşmesinden vazgeçebilecek” dedi Avrupa Halk Partisi’den Hırvat milletvekili Tomislav Sokol ve değişikliklerin aynı zamanda avans kredilerini de kontrol edeceğini belirtti.

„Yeni kurallar artık bankaların istenmeyen kredi kartlarını ev adreslerine göndermesine veya tek taraflı olarak limitleri artırmasına izin vermeyecek, aynı zamanda insanlardan sessiz kredili mevduatların önceden bildirimde bulunmaksızın ve ödemeyi erteleme seçeneği olmadan iade edilmesini talep etmeyecek.” 

„Bulgaristan'da bu henüz o kadar büyük bir sorun değil, ama bana göre sorun haline gelmesi an meselesi. Kredili mevduat hesabı şu anda çok popüler bir finansman şekli olmasa da, giderek daha fazla kullanılıyor ve şimdiye kadar bu düzenlemelerde çok net bir şekilde yer almadığı için artık diğer tüketici kredileriyle eşitleniyor” dedi Bogomil Nikolov ve kredi reklamlarında da değişiklik olacağına dikkat çekti. 

Kredi reklamları ve “Şimdi Al, Sonra Öde” seçeneği 

„Reklam mesajlarında tüketici kredisinin maliyete neden olduğuna dair yazı yazma zorunluluğu.Sigara veya alkollü içeceklerin üzerinde gördüğümüz etiketlere benzer bir şey. Artık kredi konusunda da onları görmeye başlayacağız" – dedi uzman. 

„Kredi reklamlarına ilişkin yeni düzenlemeden gurur duyuyorum. Reklamverenlerin, kredi almanın maliyetli olduğu konusunda açıkça uyarmaları gerekecek. Bazı tehlikeli ve yanıltıcı reklam türleri tamamen yasaklanacaktır. Şahsen ben medyada tüketici kredisi reklamlarının tamamen yasaklanması gerektiğini düşünüyorum ancak ne yazık ki bunun imkansız olduğu ortaya çıktı”- diye vurguladı konuyla ilgili raportör Katerzyna Konecna, İlerici Sosyalistler ve Demokratlar İttifakı'ndan Romanya milletvekili Maria Grapini şunları kaydetti:

„Reklamın, metne dahil edilmesine de sevindim! Kredi sözleşmelerinde belirlenen koşullar zamanla değiştiği için bu yanlış bir reklamdır “.

Ankete katılanlar görüşlerini paylaştı: 

• „Bana göre bu önlemin hiçbir etkisi olmayacak”
• „Evet, potansiyel kullanıcıları bu hizmetlerin çoğu zaman gözden kaçan riskleri konusunda uyarmak güzel olurdu. Benim düşünceme göre, etkisi asgari düzeyde olsa bile böyle bir önlem gereklidir.”

• „Reklamlara ne konursa konsun, eğer kişi kredi almaya karar verdiyse bunu yapacaktır.”

Avrupa Parlamentosu, faizsiz taksitli alışverişe dikkat çekiyor. 

„Şimdi al, sonra öde”, popüler hale gelen bir tür tüketici kredisinin adıdır: buy now, pay later. Açıkçası hiçbir ekstra ücret ödemeden ve sadece bir tık ötede, ancak ödemenin gecikmesi durumunda sorun haline gelebilir.”- diye uyardı Sosyalistler ve Demokratların İlerici İttifakı'ndan Portekizli milletvekili  Maria-Manuel Leitao Marques. 

Kanseri yenenlerin haklarının korunması 

„Avrupa mevzuatında ilk kez kanser hastalarının sözüm ona "unutulma hakkı"ndan yararlanabilmesini en büyük başarı olarak görüyorum. Böylece kanseri yenen ve sigortalı kredi başvurusunda bulunanlar ayrımcılığa maruz kalmayacak”  dediÇek milletvekili Kateřina Konecna ve şunları ekledi: 

„Teminat, tedavinin bitiminden belirli bir süre sonra bankanın veya sigortacının hastalığı kredi sigortasının bozulmasına sebep olarak kullanamayacağıdır“.

Kötüye kullanımı önlemek için ücret tavanı 

"Avrupa'yı Yenile" (Renew Europe) Grubundan Romen milletvekili  Vlad-Marius Botos, kredilerin yüksek yıllık faizi ve toplam maliyeti gibi suiistimallerin önlenmesi amacıyla ücret tavanının getirilmesini de içeren yeni kurallar hakkında şunları vurguladı:

„Yönerge, faiz oranlarının müşterilere çok kesin ve şeffaf bir şekilde açıklanması gerektiğini ve artık gizli ücretlendirmenin mümkün olmayacağını açıkça belirtiyor”.    

„Yönergeyle bu kıtadaki en yoksulları koruyoruz çünkü onlar en fazla borç riskiyle karşı karşıyalar. Ayrıca son yıllarda aşırı borçlanmanın ciddi oranda arttığı gençleri de koruyoruz. Ve bu elbette internette mevcut olan tüm tekliflerden de kaynaklanıyor” dedi “Yeşiller” Partisinden Alman milletvekili Malte Gallée, meslekdaşı Katerzyna Konecna ise şunları itiraf etti:

„Bence en büyük başarısızlık, üye ülklere, tüketici kredileri için ödenecek azami faiz oranını veya alternatif olarak borçlunun ödemesi gereken kredinin azami tutarını belirleme zorunluluğu getirememiş olmamızdır” 

Uzmanlardan insanların tuzaklara kanmaması çağrısı 

„Yeni yönetmelik, radikal bir şey getirmiyor, bunun yerine 2008 tarihli eski yönetmeliğin üzerine inşa ediliyor ve bu da 2010 tarihli Bulgaistan Tüketici Kredisi Kanununa yansıyor. Benim görüşüme göre, tamamen yeni bir yasanın çıkarılması yerine, mevcut tüketici kredisi yasasına eklemeler ve değişiklikler yapılması büyük olasılıkla gerekli olacaktır." diye altınız çizdi “Aktif Tüketiciler" Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Bogomil Nikolov ve şunları ekledi: 

„Umarım, insanlar para almanın bir tür hediye ya da herkes için bir tür sosyal hak olmadığını gerçekten anlarlar. Bu, karşı tarafın, yani alacaklının her zaman para kazanmak istediği bir anlaşmadır. Bunun bilincinde olmalı ve fazla saf olmamalıyız.” 

Yazı: Zornitsa Bliznaşka 

Türkçesi: Şevkiye Çakır 

Bu haber, AB “Euranet Plus” Radyo Ağı çerçevesinde hazırlanmıştır. Haberin orjinalini buradan dinleyebilirsiniz.