Dünya çapında şarap üretimi azalırken, 2023 yılı 60 yıldan beri en düşük şarap üretiminin kaydedildiği sene oldu. Uluslararası Bağcılık ve Şarapçılık Örgütü (OIV) verilerine göre, dünyada şarap sektörü gittikçe daralıyor.

Bulgaristan iklim değişikliğinden az etkilenen ülkeler arasında yer alıyor ve şarap cinsi üzümlerin hasadı üreticilere umut veriyor.

Bağcılar sektörünün gelişmesi ve yüzlerce şarap üreticisine ekmek teknesi olmaya devam edeceğine iyimserlik aşılıyor.

Yılda bir gün bağ ve şaraba özel bayram ilan edildi

14 Şubat’ta Ortodoks Kilise Aziz Trifon’u anıyor. Halk inanışında bu gün “Trifon Zarezan” adıyla kutlanıyor.

Bu azize olan saygınlık, bağların ilk budamasıyla ifade ediliyor. Bu gün bağcıların, şarap üreticilerinin, şarap severlerin bayramı olarak kutlanıyor ve zengin masalarda değişik çeşit şaraplar ikram ediliyor.

“Trifon Zarezan” gününde geleneksel şarap üreticisi bölgelerden insanlar müzikli, folklor gösterili, halk oyunları ve zengin programlarla büyük eğlenceler düzenliyor. Elbette ana ritüel ise, bağlıklara toplanarak ilk bağ budama işinin zengin bir ritüel halinde yapılmasıdır. Bu da yeni filizlenecek bağın ilk budaması oluyor ve ayin halinde gerçekleşiyor. Bağların ve yeni sezonun güzel ve verimli geçmesi için bağlar şarap ile “sulanıyor”.  

14 Şubat güzel Bulgar cins üzümlerden yapılan şarap tadımlarının yanı sıra, şarap mahzenleri ve meylerde çalışanların sesinin duyulması da uygun gündür.

Onlar mutlaka size geçen yüzyılın 80’li yıllarında Bulgaristan’ın en şöhretli “şarapçılık” yıllarını anlatacaktır, Bulgaristan’ın o zaman adeta “şarapçılık rekoru” ile kırmızı şarap üretimi ve ihracatında dünya dördüncüsü olduğunu hatırlatacaklardır.

Fakat herşey kısa süre sonra geçmişte kalacaktır, çünkü 1989’dan sonra ülkedeki şarap sektörü derin bir krize girecektir.  

Günümüzde ülkede yüzlerce irili- ufaklı modern şarap evleri var, kaliteleri ise her zamankinden daha güzel. Buna rağmen üretim hacmi azalıyor, ihracat ise yok denilecek kadar az- yılda 16 milyon litre.

Dimitar Dimov Veliko Tarnovo bölgesinde “Yalovo” şarap meyi müdürü ve nesillerden beri “somelyer”-  şarap tadım uzmanı olan bir ailenin çocuğudur. Veliko Tarnovo şarapçılık üretiminde eski gelenekleri olan bir bölgedir.

"Bulgaristan’dan ihracat çok azaldı ve burada üretilen şarabın büyük kısmı iç piyasanın ihtiyaçlarına sunuluyor. Yurtdışından şarap ithalatında aşırı artış söz konusu olunca, yerli ürün genelde daha da ucuz olan ithal ürünlerle rekabet etmeye başladı. Genelde Bulgar şarapları fiyat olarak ucuz yabacı ürünlerle zor rekabet edebilir.

Bulgaristan 20 yıl öncesine kadar büyük üretici idi, fakat şimdi üretim daraldı ve Türkiye’deki hacimle eşdeğer oldu. Fakat Türkiye AB üyesi olmadığı için bambaşka piyasalara ihraç ediyor kendi şarabını”.

Dimitar Dimov “Bulgar şarabını yabancı markalarla rekabet edememesinin birçok nedeni var” dedi. Bir yandan devetin sektörü teşvik ve destek noksanları, özel politikası olmayışı, öte yandan şarap cinsi üzümlerin hasadında azalma ve bunun fiyat yükselmesine yol açmaya işaret edilebilir. Bu da ürünün nihai fiyatını yükselten etken oluyor.

Dimov, küçük üreticilerin çoğunda modern teknoloji kullanmadığını, uluslararası piyasada bilinen üzüm cinsleri ekildiğini ve yerli cinslerin Bulgar üzümlerini değiştirdiğini söyledi. Bulgar topraklarına has olmayan yeni cins üzümler ekilse de, onların verimi düşük oluyor ve bu da şarapçılık sektörünün hacmine yansıyor.  

Şarap sadece bir iş ve içki değil, o muhafaza edilen bir kültürel miras ve bazı yerlerde yaşam biçimidir.

Örneğin Plovdiv’in Brestovitsa köyünün halkının temel geçim kynağı bağcılıktır. Orada her hanenin bağlık arazisi var ve “güzel şarap yapmayı bilmeyen bizden değildir” ilkesi yaygın.

“Trifon Zarezan” ise köy şenlikleriyle en çok sevilen günlerden biridir. Yakından- uzaktan binlerce kişi köye geliyor ve bağcılık ileşarapçılık bayramını bir bir mutlu buluşmaya dönüştürüyor. Bunları anlattı bize “Brestovitsa” kooperatif şarap üretim evi başkanı Krasimir Patişanov:

"Üretimimizin büyük kısmı Çin’e ihraç ediliyor. En büyük dış pazarlarımızdan biri olan Çin’e pandemi öncesi yıllık 70- 80 bin şişe şarap ihraç ediyorduk. Bulgar şarabının geleceği bu dış pazarlarda gizli ve o yüzden yneiden açılabilirsek, sektörün gelişmesi kaçınılmaz olur. 14 Şubat günü şse köye binlerce misafir gelir. Köy şenliklerine erişmek için kilometrelerce kuyrukta beklendiği zamanlar olmuştur. 

Bu yıl “Trifon Zarezan” bayramı şarkılar, halk oyunları, halk şarkıcıları ve elbette çok şarap ile geçiyor”.

Yazı: Gergana Mançeva

Çeviri: Sevda Dükkancı