Yaz mevsimiyle birlikte sıcaklıklar artarken su kıtlığı tehlikesi ve suyun önemi konusu yine gündemde. 2024 yılının yaz aylarında yaşanan su sıkıntısı Bulgaristan’ınbirçok yerleşim yerindeki yaşamı zorlaştırdı. Daimi ya da kısmi su kesintisi yaşanan köy ve şehirlerdeki vatandaşları birkaç saat musluklarından akan çamurlu suyu kaplara doldurmak için geceleri uykusuz bıraktı.

Peki sıcak hava dalgası yaklaşırken ve yağışlar azalırkensu sıkıntısı yaşayacak mıyız?

Sofya Üniversitesi'nde öğretim görevlisi iklim bilimci Profesör Georgi Raçev, Bulgaristan Radyosu'na verdiği demeçte büyük içme suyu barajları dolu olduğu için 2024 yılki su krizinin tekrarlanması beklenmediğini ifade etti.

“Yeteri kadar su var, ancak en önemli sorun devletin su kaynaklarını doğru bir şekilde yönetmemesidir. Her yerde su israfı yaygın ve özel çıkarları tatmin etmeye yönelikti” diye kesin konuşan Profesör Georgi Raçev şöyle devam etti:

"Devletin başlıca görevi su kaynaklarının kullanımını, dağıtımını ve yeniden dağıtımını kontrol etmek ve tüketicilerinin tükettikleri su miktarının bedelini ödemelerini sağlamaktır. Yeterli su vardır, yeter ki doğru bir şekilde kullanılsın. Bunun çözümü, devletin bunun üzerinde kontrol sağlamasıdır" diye vurguladı Georgi Raçev ve devamla:

"Bulgaristan su kıtlığından değil, ihmalden muzdarip. Çevre ve Su Bakanlığı'na sorarsanız, size sadece 200 000 kişinin geçici su rejimi altında olduğunu söyleyeceklerdir. Kuraklığın en kötü olduğu geçen Ağustos ayından bu yana 105 belediyeye bağlı 425 yerleşim birimin belediye başkanı ya da muhtarı resmi olarak su kısıtlaması ilan etti. Bu çok ciddi bir rakam. Sivil toplum örgütlerine göre yarım milyon insan daimi ya da geçici olarak su kesintisi yaşamaktadır. Kullanılabilecek yaklaşık 16-17 milyar metreküp su mevcut, ancak asıl soru bu su nereye gidiyor?."

Uzmana göre, içme suyu barajları nispeten iyi durumda olduğu için şu anda su krizi tehlikesi yok.

Geçen yıl yüz binlerce insanı susuz bırakan sorunun altında yatan neden ne? Sorusunu Georgi Raçev şöyle yanıtladı:

"Devlet küçük, özel hidroelektrik santralleri aracılığıyla büyük miktarlarda su tahliye etti. Geçen yıl, AB’ye belirli bir oranda yeşil enerji üretildiğini rapor etmek üzere barajlarımızdan öncelikle sulama amacıyla büyük miktarlarda su tahliyesi yapıldı. Bu, ortalama yağışın iki katı yağış alan Mayıs ayında gerçekleşti. Sadece bunun ne anlama geldiğini düşünün, parayı takip edin - nereden geliyor ve nereye gidiyor - ve her şey netleşecektir."

Profesör Raçev, içme suyu barajlarında sorununun yıllardır süregeldiği Güney Karadeniz kıyılarında su krizi riski olmadığı konusunda bizi rahatlattı. Ancak bunun da şartı var.

Prof. Raçev şöyle izah etti: Kuzey Karadeniz kıyısı su temini için yerel kaynaklara güveniyor, ancak Güney Karadeniz kıyısına su temin eden Yasna Polyana barajı pek iyi durumda değil. Buradaki arıtma tesisinin acilen ciddi onarıma ihtiyacı var. Şu anda 15 milyondan fazla kapasiteye sahip barajdan ayda bir milyon metreküp su sağlanıyor. Aralık ayına kadar fazla yağış olmasa bile, zorunlu drenaj gerekmediği sürece Karadeniz kıyılarını besleyebileceğiz.

Hidroelektrik santralleri olmadan zorunlu su tahliyesi nasıl gerçekleşebilir? Aşırı tüketim yoluyla. Bu Karadeniz kıyısındaki otellerde giderek artan sayıdaki yüzme havuzlarıyla gerçekleştirilebilir. Şu anda tüketim saniyede yarım metreküptür. Bunda yanlış bir şey yok, ancak su tasarruflu kullanılmalı ve ücreti ödenmelidir.

Genellikle yasadışı su tüketimi “boru hattına bağlanma” olarak adlandırılıyor. Suyun yüzde 80'inin boru hatları boyunca kaybolmasından bahsetmek gülünçtür. Gerçekte bu “kayıp” içme suyunun endüstriyel ihtiyaçlar ve sulama gibi çeşitli amaçlar için yasadışı kullanımını gizlemektedir.

İklim bilimcisi bu sorunu bir örnekle açıkladı: Şumnu'daki entegre su yönetimi sisteminin oluşturulmasından sonra su kayıpları azalmak yerine artarak yaklaşık yüzde 80'den yüzde 83'e yükseldi.

Prof. Georgi Raçev'e göre su kıtlığı değil, vurdumduymazlık sözleriyle durumu özetledi. Bu arada devlet, sorunları çözüme kavuşturmak için yoğun çalışmalar yürüttüğü güvencesi verdi .

Bulgaristan Radyosu önümüzdeki haftanın başındahalen gelişmekte olan konuya ilişkin yürütme organının tutumunu sunacaktır.

Foto: BTA, BGNES, Ani Petrova, Şumen Belediyesi

Çeviri: Ergül Bayraktar