Χριστιανικά και λαϊκά έθιμα για την Κυριακή της Τυροφάγου

Η Δρ Βίχρα Μπάεβα από το Ινστιτούτο Λαογραφίας και Φολκλόρ με εθνογραφικό μουσείο στη Βουλγαρική Ακαδημία Επιστήμων μιλά για τις νηστείες στη λαϊκή παράδοση.

Η ζωή των προγονών μας κυλούσε σε έναν ρυθμό, μέσα στον οποίο οι εργάσιμες μέρες εναλλάσσονταν με τις αργίες, καθώς και οι μέρες νηστείας με τέτοιες με πλούσιο τραπέζι. Επομένως, διατροφή δεν ήταν ζήτημα επιλογής, αλλά ακολουθούσε ορισμένους κανόνες, με τελετουργικό νόημα στην ζωή του ανθρώπου και της οικογένειας.

Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησία, κατά τη διάρκεια της νηστείας σταματά η κατανάλωση κάθε αρτύσιμου φαγητού, συμπεριλαμβανόμενων και των γαλακτοκομικων, όπως τυρί, γάλα, βούτυρο και αυγά, και αρχίζει η κάθαρση σωματικά και ψυχικά. Σε ορισμένες μέρες επιτρέπεται το ψάρι, σε ορισμένες απαγορεύεται μάλιστα και το λάδι.

Κατά την διάρκεια της νηστείας απαγορεύονται και τα ποτά, τα τραγούδια, οι χοροί και οι γάμοι. Από τις 365 μέρες οι μέρες νηστείας μπορούν να φθάσουν και 200.

Και ενώ η χριστιανική διδασκαλία δίνει την έμφαση στην κάθαρση και ταπεινοφροσύνη, στο λαϊκό φολκλόρ υπογραμμίζεται ότι η νηστεία βοήθα τους ανθρώπους και μάλιστα συγκεκριμένα στην εκπλήρωση των προσευχών και την αποφυγή των κινδύνων. Και ακόμα για να υπολογίζομαι στην βοήθεια του Θεού πρέπει να νηστέψουμε την Τετάρτη και την Παρασκευή.

Η νηστεία της Παναγιάς διαρκεί 14 μέρες. Από την 1η Αυγούστου μέχρι και την 14η Αυγούστου νηστεύουμε προς τιμήν της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, της μεγαλύτερης Θεομητορικής εορτής του ορθοδόξου εορτολογίου. Η νηστεία αυτή είναι αυστηρή. Νηστεύουμε από λάδι όλες τις ημέρες. Επίσης η νηστεία των Αγίων Αποστόλων στις 29 Ιουνίου αρχίζει από την πρώτη Κυριακή των Αγίων Πάντων μετά την Πεντηκοστή Συνήθως η νηστεία αυτή είναι πολύ μικρή. Καταλύουμε ψάρι, ενώ απέχουμε από κρέας, γαλακτερά και αυγά. Η νηστεία των Χριστουγέννων αρχίζει 40 μέρες πριν τα Χριστούγεννα προηγείται νηστεία "τεσσαράκοντα ημερών" που επιτρέπεται το ψάρι γιατί η νηστεία αυτή μας προετοιμάζει για ένα χαρμόσυνο γεγονός.

Φωτογραφία: αρχείο

Την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή και τη Αγια Μεγάλη Εβδομάδα υπάρχει η Νηστεία του Πάσχα, η οποία ξεκινάει από τη καθαρή Δευτέρα, δηλαδή 7 εβδομάδες πριν την Κυριακή του Πάσχα φέτος στις 17 Μαρτίου. Μια εβδομάδα νωρίτερα οι χριστιανοί αρχίζουν τη νηστεία, αφαιρώντας αρτύσιμα φαγητά, ενώ την Κυριακή της Τυροφάγου αρχίζει η αυστηρή νηστεία. Γι' αυτό την τελευταία Κυριακή αυτή τα τραπέζια είναι γεμάτα με τυρόπιτες, αυγά και τηγανιτό ψάρι.

Σχετικά με την αρχή της νηστείας είναι και το έθιμο χάμκανε (στην άνω φωτογραφία). Περιλαμβάνει τη πιο χαρούμενη στιγμή της Κυριακής του Τυροφάγου, όταν στο τραπέζι ο παππούς ή ο πατέρας της οικογένειας τυλίγουν βρασμένο αυγό σε μια κλώστη, η οποία από τη άλλη μεριά είναι δεμένη σε μια βέργα. Το αυγό γυρίζει μπροστά στο στόμα των καθισμένων και ο καθένας προσπαθεί να το πιάσει με το στόμα χωρίς να χρησιμοποιεί τα χέρια του . Στην πιο νέα εποχή εμφανίζεται και ο άσπρος χαλβάς, που αντικαθιστά το αυγό. Το έθιμο είναι πολύ διασκεδαστικό και μάλιστα περισσότερα για τα παιδιά.

Φωτογραφία: BGNES

Η συγνώμη και η συγχώρεση έχουν μεγάλη άξια στις ανθρώπινες σχέσεις και παίζουν σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία για την Μεγάλη Σαρακοστή. Πριν αρχίσει ο δείπνος, τα μέλη της ομογένειας δίνουν αλληλοσυγχώρεση ο ένας στον άλλον ως πράξη πνευματικής κάθαρσης και απελευθέρωση. Οι άνθρωποι επισκέπτονται τους συγγενείς, κουμπάρους και φίλους, δίνουν δώρα και αλληλοσυγχωρούνται. Οι μεγάλες οικογένειες μαζεύονται στο τραπέζι και οι πιο νέοι ζητούν συγνώμη από τους πιο ηλικιωμένους φιλώντας το χέρι τους. Έτσι οι άνθρωποι απελευθερώνονται από τα κακά συναισθήματα και εξυβρίσεις και οι σχέσεις γίνονται πιο ισχυρές στην οικογένεια.

Μετά τον δείπνο έρχονται οι ώρες διασκέδασης πριν την νηστεία και η συμβολική κάθαρση με φωτιά. Σε πολλές περιοχές αυτή την περίοδο ομάδες εργένηδες γυρίζουν μεταμφιεσμένοι, ανάβονται και μεγάλες φωτιές και τα παιδία διώχνουν τα κακά πνεύματα και τον χειμώνα. Οι κοπέλες συνήθως στήνουν χορό, ενώ τα αγόρια έχουν την δυνατότητα να επιλέξουν την αγαπημένη τους. Έτσι η συγχώρεση, το γλέντι, η φωτιά και η αγάπη βαδίζουν χέρι με χέρι πριν τη Μεγάλη Σαρακοστή.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα

Διαδώστε

Χριστιανικά και λαϊκά έθιμα για την Κυριακή της Τυροφάγου

Περισσότερα στην κατηγορία

Στο Πέρνικ η Συνάντηση της Ομοσπονδίας Καρναβαλικών Πόλεων Ευρώπης

Οι Βούλγαροι στη Βεσσαραβία διατηρούν την παράδοση ενός ιδιαίτερου παιχνιδιού με πασχαλινά αυγά

Το αυγό – σύμβολο γονιμότητας και νέας ζωής στη βουλγαρική λαογραφία