Ο Άγιος Κλήμης της Αχρίδας είναι βούλγαρος διαφωτιστής, πνευματικός και λόγιος, μαθητής του Κυρίλλου και του Μεθοδίου, τον οποίο η Βουλγάρικη Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά στις 25 Νοεμβρίου. Κατά τις 2 βιογραφίες του, γραμμένες από τον Αρχιεπίσκοπο Αχρίδας Τεοφυλάκτ και από τον Αρχιεπίσκοπο Ντιμίτρι Χωματιάν, ο Άγιος Κλήμης ήταν Βούλγαρος, ενώ σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές ο άγιος ήταν συγγενής του Κυρίλλου και του Μεθοδίου και αναχώρησε μαζί τους για την αποστολή στην Μοραβία. Τους συνόδεψε επίσης στη Ρώμη, όπου τον χειροτόνησαν σαν ιερέα.

Ο Μεθόδιος έγινε Αρχιεπίσκοπος της Μοραβίας, αλλά μετά το θάνατό του το 885 μ. Χ. οι γερμανοί ιερείς έδιωξαν τους μαθητές του ίδιου και του αδερφού του, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Κλήμης. Ο πρίγκιπας της Βουλγαρίας και εκχριστιανιστής των Βουλγάρων, Μπορίς Α΄ (με το χριστιανικό όνομα Μιχαήλ), έδωσε άσυλο στους διωκόμενους μαθητές του Κυρίλλου και του Μεθοδίου και δημιούργησε συνθήκες οι άνθρωποι αυτοί να συνεχίσουν τις μελέτες τους, αλλά και να δημιουργήσουν σχολές σε διάφορες πόλεις, όπως το Βελίκο Τίρνοβο, το Πρεσλάβ και την Αχρίδα, οι οποίες μετατράπηκαν σε πνευματικά κέντρα. 

Η δράση του Αγίου Κλήμη και του άλλου μαθητή του Κυρίλλου και του Μεθοδίου, του Αγίου Ναούμ, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτή των δασκάλων τους, λέει ο υφηγητής Τρεντάφυλ Κραστάνοφ, ο οποίος χάρη στις μελέτες του έχει ανακαλύψει την ημερομηνία θανάτου του Αγίου, έχει διαπιστώσει που βρισκόταν η επισκοπική του έδρα και παρουσίασε τα αποτελέσματα των ερευνών του σε συνέδριο στο Πανεπιστήμιο «Άγιος Κλήμης της Αχρίδας» στη Σόφια. Στον βίο του Αγίου Ναούμ περιγράφεται η συμμετοχή του και αυτή του Κλήμη, στην μετάφραση των ιερών κειμένων χάρη στο αλφάβητο που εφηύρε ο Κύριλλος, την Γκλαγκόλιτσα. Αυτά τα μεταφρασμένα βιβλία συγκρίθηκαν και ευλογήθηκαν στη Ρώμη για να μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τα κράτη για τα οποία προορίζονταν. Περιγράφεται επίσης πως ο Κλήμης και ο Ναούμ μαζί με τον τρίτο διάσημο μαθητή του Κύριλλου και του Μεθόδιου, τον Αγγελάριο, ήξεραν πως στην Βουλγαρία θα βρουν καλή υποδοχή και δεν ήρθαν τυχαία εδώ.

Ο βούλγαρος ηγεμόνας, Μπορίς Μιχαήλ, τους δημιούργησε συνθήκες να συγγράψουν βουλγάρικα ευαγγέλια και πνευματικά βιβλία. Τους ανέθεσε επίσης να διαφωτίζουν το λαό – να κάνουν κηρύγματα, να δίνουν διαλέξεις, να εκπαιδεύουν τους νέους, να γράφουν βίους αγίων και υμνολόγια. Τα ιστορικά στοιχεία δείχνουν πως ο Άγιος Κλήμης για μια περίοδο 7 χρόνων εκπαίδευσε 3 500 μαθητές στην Νοτιοδυτική Βουλγαρία, οι οποίοι γίνονταν ιερείς και άρχιζαν να κηρύττουν στα βουλγάρικα όπως και ο ίδιος.

Από την λόγια κληρονομιά του Αγίου Κλήμη καλύτερα είναι διατηρημένα τα αντίγραφα που έχουν κάνει οι ιερωμένοι από την Μολδαβία και τη Βλαχία. Την ημερομηνία θανάτου του Αγίου Κλήμη ο υφηγητής Κραστάνοφ ανακάλυψε στην βιβλιοθήκη του Βατικανού, όπου φυλάσσονται έγγραφα του Μέγα Λογοθέτη του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, Αριστάρχη Σταυράκη. Πρόκειται για λίστα δεκαετιών, στις οποίες αναγράφονται όλοι οι επίσκοποι της Ορθόδοξης Εκκλησίας, συμπεριλαμβανομένου στο Μπεράτ και την Κάνινα, στην Βόρεια Ήπειρο.

Εκεί ο Άγιος Κλήμης περιγράφεται ως επίσκοπος του Τιβεριόπολ (Στρούμιτσα – σήμερα στη Δημοκρατία της Μακεδονίας) από το 893 έως το 906 και της Επαρχίας Βελίκα (από τον παραπόταμο του Αξιού, Βελίκα, που σημαίνει Μεγάλο και είναι επίσης γνωστός με την ονομασία Τρέσκα) από το 906 ως το θάνατό του, στις 25 Ιουλίου 916 μ. Χ., λέει ο κύριος Κραστάνοφ. Οι οικία του Αγίου Κλήμη βρισκόταν στην Αχρίδα δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονος, όπου και βρίσκεται ο τάφος του.

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα