Η εξέλιξη των εκλογών στη Βουλγαρία μετά την Απελευθέρωση περνάει από την αρχική αυτοοργάνωση των εκλογικών κέντρων και το πλειοψηφικό σύστημα, μέχρι την εισαγωγή του αναλογικού συστήματος, τα πρώτα έντυπα ψηφοδέλτια και την εγγραφή των υποψηφίων βουλευτών στο δικαστήριο. Μετά το 1937, διεξάγονταν κοινοβουλευτικές εκλογές στη χώρα μας, ακόμη και χωρίς την επίσημη ύπαρξη πολιτικών κομμάτων - γεγονός που χαρακτηρίζεται ως παραβίαση του Συντάγματος.

«Η ιδέα αυτών των εκλογών δεν ήταν τόσο πολύ για να δώσουν κάποια εκπροσώπηση στα κόμματα, αλλά για να νομιμοποιήσουν το καθεστώς του Τσάρου Μπόρις Γ’» εξηγεί ο ιστορικός από το Πανεπιστήμιο της Σόφιας, Σβετοσλάβ Ζίβκοφ. «Στη Βουλγαρία την περίοδο 1934-1938 δεν υπήρχε κοινοβούλιο. Αυτός είναι ο λόγος που οι διαθέσεις για την αποκατάσταση του συντάγματος και των πολιτικών δικαιωμάτων προέκυψαν στη βουλγαρική κοινωνία. Εκείνη την εποχή, τέτοιες εκλογές πραγματοποιούνταν και σε άλλες αυταρχικές δικτατορίες - από την Πορτογαλία έως τη Γιουγκοσλαβία, τη Ρουμανία και την Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, το καθεστώς στη χώρα μας δεν ήταν τόσο δρακόντειο. Τα κόμματα πράγματι διαλύθηκαν επίσημα, αλλά συνέχισαν να υπάρχουν ως πολιτικές ομάδες.»

Λέγεται ότι τις εκλογές κερδίζει πάντα το κυβερνών κόμμα. Υπάρχουν εκλογές στις οποίες οι κυβερνώντες έχασαν;

«Τον 19ο αιώνα η Βουλγαρία ήταν μια από τις πρώτες χώρες της Νότιας Ευρώπης όπου οι κυβερνώντες έχασαν τις εκλογές. Η πρακτική το κυβερνών κόμμα να κερδίζει πάντα δεν είναι μόνο βουλγαρική, αλλά υπήρχε σε ολόκληρη τη Νότια Ευρώπη. Η επιτυχία της αντιπολίτευσης στη Βουλγαρία από το 1879-80 οφείλεται περισσότερο στο γεγονός ότι τα κόμματα δεν ήταν πραγματικά κόμματα, αλλά μη τυπικές ομάδες. Ένας από τους παράγοντες είναι η χαμηλή πολιτική κουλτούρα. Τα ίδια τα κόμματα δεν είχαν σαφή ιδεολογικά προφίλ, γι 'αυτό δεν είχαν σταθερές δομές μεταξύ του αγροτικού πληθυσμού. Ήταν αστικά και αυτό έδινε αυτόματα ένα πλεονέκτημα στο κόμμα που διοργάνωνε τη διοίκηση και τις εκλογές. Η πραγματική εξαίρεση ήταν το 1931, όταν ένας αντιπολιτευόμενος συνασπισμός με το όνομα Λαϊκό Μπλοκ εξέπληξε τόσο το κυβερνών κόμμα όσο και τον κόσμο. Όχι μόνο κέρδισε τις εκλογές και νίκησε το κυβερνών κόμμα, αλλά κέρδισε επίσης την απόλυτη πλειοψηφία.»

Όταν η Βουλγαρία ξεκίνησε ξανά το δρόμο προς τη δημοκρατία το 1990, εκπληκτικά για την κοινωνία, εμφανίστηκαν πολιτικοί από τα παλιά κόμματα που καταστράφηκαν από την επιβολή του σοβιετικού μοντέλου στη χώρα. Σε ποιο βαθμό αυτοί κατάφεραν να δώσουν συνέχεια στις δημοκρατικές παραδόσεις;

«Δυστυχώς, κανείς τους δεν είναι πλέον μεταξύ μας. Στο τέλος της δεκαετίας του 1990, είχαν κάτι που οι επόμενοι πολιτικοί δεν είχαν – αυτή η δόξα από την περίοδο πριν από τον κομμουνισμό. Ναι, αυτοί οι πολιτικοί ήξεραν αναμφίβολα πώς γίνονται οι εκλογές και τι ήταν το πλειοψηφικό και το αναλογικό σύστημα. Το ίδιο συνέβη και στην Ουγγαρία και στις άλλες χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ. Κατά την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος και τη δημιουργία του νέου πολυκομματικού συστήματος, αποκαταστάθηκαν ορισμένες παλιές πολιτικές δυνάμεις, όπως το Δημοκρατικό Κόμμα, οι Σοσιαλδημοκράτες και η Αγροτική Ένωση της Βουλγαρίας. Αλλά υπήρχαν επίσης νέοι σχηματισμοί που δεν είχαν καμία σχέση με το προ-κομμουνιστικό παρελθόν. Τα νέα κόμματα κατάφεραν να αντικαταστήσουν τα παλιά, καθώς ορισμένοι από τους παλιούς Βούλγαρους πολιτικούς από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 είχαν τις αντιλήψεις των μέσων του εικοστού αιώνα. Και η δεκαετία του '90 ήταν άλλη μια άλλη εποχή» λέει εν κατακλείδι ο ιστορικός Σβετοσλάβ Ζίβκοφ.

Φωτογραφίες: αρχείο, bntnews.bg

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα