Στις 6 Σεπτεμβρίου 1885 η Βουλγαρία έγινε ξανά ενιαίο κράτος. Σε συνέντευξή του στο Ράδιο Βουλγαρία, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Σόφιας Ιβάν Ίλτσεφ μίλησε για τους παράγοντες που οδήγησαν στην Ένωση, όταν το Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας και η αυτόνομη περιοχή της Ανατολικής Ρωμυλίας ενώθηκαν με επιτυχία υπό την κυριαρχία του Πρίγκιπα Αλεξάντερ Μπάττενμπεργκ.

«Η επιτυχία της Ένωσης οφείλεται στον συνδυασμό παραγόντων που είναι πολύ σπάνιοι και στη συνέχεια δεν επαναλαμβάνονται στη βουλγαρική ιστορία. Από τη μια πλευρά, υπάρχουν άνθρωποι που θυμούνται ακόμα τα επαναστατικά τους χρόνια, όπως ο Ζαχάρι Στογιάνοφ. Υπάρχουν στρατιωτικοί που συμμετείχαν στον Σερβοτουρκικό πόλεμο (1876) και στη συνέχεια στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1877/78). Έχουν πίσω τους την εμπειρία δύο πολέμων. Υπάρχει ένας αποφασιστικός πολιτικός όπως ο Στέφαν Σταμπολόφ. Υπάρχει ένας μοναδικός συνδυασμός παραγόντων εξωτερικής πολιτικής και οι κύριες χώρες που ενδιαφέρονται για τα Βαλκάνια έχουν κρυφά συμφωνήσει ότι δεν θα επέμβουν εάν ενωθούν η Βουλγαρία και η Ανατολική Ρωμυλία», λέει ο ιστορικός.

Ο καθηγητής Ίλτσεφ πιστεύει ότι τα μέλη της Επιτροπής Ενοποίησης, με επικεφαλής τον Ζαχάρι Στογιάνοφ, δεν γνώριζαν αυτή τη μυστική συμφωνία μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων και κυριολεκτικά διακινδύνευσαν τις ζωές τους.

Χωρίς τη συγκατάθεση του Βούλγαρου πρίγκιπα Αλέξανδρου Α' του Μπάτενμπεργκ, η Ένωση ήταν επίσης καταδικασμένη σε αποτυχία. Όταν οι απεσταλμένοι της επιτροπής πήγαν στον πρίγκιπα στο Σούμεν κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών ασκήσεων και του πρότειναν να υποστηρίξει την επιχείρηση, ο πρίγκιπας είπε ότι πόνταρε το κεφάλι και το στέμμα του για την ενοποίηση της χώρας.

«Υπάρχει υποτίμηση του πρίγκιπα Αλέξανδρου Α' στη βουλγαρική ιστοριογραφία. Φανταστείτε: ένας άνδρας 24-25 ετών έρχεται στη Βουλγαρία για να κυβερνήσει μια χώρα της οποίας τη γλώσσα δεν γνωρίζει. Για να κυβερνήσει μια χώρα για την οποία δεν ξέρει τίποτα, ανεξάρτητα από το γεγονός, ότι πέρασε λίγους μήνες κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου στο αρχηγείο του ρωσικού στρατού. Και αυτός ο άνθρωπος μέσα σε 5-6 χρόνια αναπτύχθηκε πραγματικά πολύ. Προσωπικά πιστεύω ότι αν είχε μείνει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στον βουλγαρικό θρόνο θα έχουν αναπτυχθεί διαφορετικά τα πράγματα», υποστηρίζει ο ιστορικός.

Η επιτυχία της Ένωσης προστατεύτηκε στον Βουλγαρο-Σερβικό πόλεμο που ακολούθησε το 1885, αλλά έθεσε πολύ υψηλές προκλήσεις στους Βούλγαρους πολιτικούς του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα. Παθαίνουν κάτι που ο καθηγητής Ιβάν Ίλτσεφ αποκαλεί «το ενοποιητικό σύνδρομο».

«Κάθε χρόνο στις 6 Σεπτεμβρίου, μιλάμε για το πόσο μεγάλη είναι αυτή η ημερομηνία και αυτή πραγματικά είναι. Αλλά η Ένωση έχει, εκτός από όλες τις θετικές της συνέπειες, και αρνητικές συνέπειες, όχι για το κράτος της Βουλγαρίας ως τέτοιο, αλλά για τα μυαλά των πολιτικών που την κυβερνούν. Η ενοποίηση εξαπατά τους Βούλγαρους πολιτικούς ότι μπορούν να πάνε και στη Μακεδονία.Είναι ενδιαφέρον ότι δεν μιλάνε καθόλου για τη Θράκη ή σχεδόν καθόλου. Σκέφτηκαν ότι στη Μακεδονία έπρεπε να γίνουν τα ίδια πράγματα όπως στην Ανατολική Ρωμυλία. Ξεχνώντας ότι στην Ανατολική Ρωμυλία το 1885, 70 στους 100 του πληθυσμού ήταν χριστιανοί Βούλγαροι. Ενώ στη Μακεδονία, σύμφωνα με τις πιο αισιόδοξες βουλγαρικές στατιστικές, οι Βούλγαροι ήταν 54-55%», θυμίζει ο Ίλτσεφ.

Οι Βούλγαροι πολιτικοί αρχίζουν να μιλούν για την αυτονομία της Μακεδονίας με την ελπίδα να επαναλάβουν το σενάριο με την ένταξη της αυτόνομης Ανατολικής Ρωμυλίας. Αλλά κανένας από τους γείτονες της Βουλγαρίας στα Βαλκάνια εκείνη την εποχή, καμία από τις Μεγάλες Δυνάμεις στην Ευρώπη, δεν έθεσε στην έννοια της «αυτονομίας» την ίδια έννοια που έθεσε η Σόφια, τονίζει ο ερευνητής. Οι γείτονες της Βουλγαρίας ξαφνιάζονται από την ταχεία εδαφική επέκταση της χώρας μόλις 6 χρόνια μετά την απελευθέρωσή της. Ως εκ τούτου, είναι φυσικά ενάντια στην ιδέα της νέας χώρας να επιδιώξει την ταχεία εθνική ενοποίηση. Το τίμημα αυτού του «ενοποιητικού συνδρόμου» πληρώθηκε στους Βαλκανικούς Πολέμους και στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Κείμενο: Ίβο Ιβανόφ

Μετάφραση: Άιλιν Λάζοβα