«Πόσοι άνθρωποι στην ιστορία μας μπορούν να ονομαστούν «Απόστολοι»;» Η Βουλγαρία σήμερα είναι μια χώρα διχασμένη από συγκρούσεις. Ο βουλγαρικός λαός είναι διχασμένος σε όλα τα θέματα. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε ενοποίηση και δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να ενωθούμε γύρω από τη μνήμη του Αποστόλου», δήλωσε ο υπουργός Πολιτισμού Νάιντεν Τοντορόφ στην παρουσίαση του Εθνικού Προγράμματος για τον εορτασμό της 150ης επετείου από τον θάνατο του Βασίλ Λέβσκι. Ωστόσο, ο Απόστολος συνεχίζει να εκλαμβάνεται μάλλον ως αίνιγμα. Και παρόλο που κάθε Βούλγαρος από μικρός γνωρίζει τα γεγονότα που σχετίζονται με την ζωή του, εξακολουθούν να υπάρχουν λεπτομέρειες που προκαλούν διαμάχη στην ιστορική «αρένα».

• Την 19η Φεβρουαρίου αποτίουμε φόρο τιμής στον Απόστολο της Ελευθερίας της Βουλγαρίας

Ένα από τα θέματα που συζητούνται μεταξύ των ιστορικών είναι εάν υπήρξε δίκη ή όχι πριν ο Διάκονος καταδικαστεί σε θάνατο με απαγχονισμό. Στο βιβλίο του «Η δολοφονία του Βασίλ Λέβσκι-οι ένοχοι», ο ιστορικός Γιάνκο Γκότσεφ υποστηρίζει ότι δεν υπήρξε δίκη, καθώς η Ειδική Ερευνητική Επιτροπή στη Σόφια δεν είναι δικαστήριο. Η έρευνα βοηθά στην αποκάλυψη άλλων γεγονότων και αντιφατικών δηλώσεων που σχετίζονται με την προσωπικότητα του Λέβσκι, την επιρροή και τις πράξεις του στο όνομα της βουλγαρικής ελευθερίας.

«Δεν υπάρχει δίκη, αφού τα μέλη της έκτακτης κυβερνητικής επιτροπής που συγκεντρώθηκε στη Σόφια τον Δεκέμβριο του 1872 και τον Ιανουάριο του 1873 δεν είναι δικηγόροι, με εξαίρεση τον Ιβάντσο Χατζιπέντσοβιτς – είναι κατηγορηματικός ο ιστορικός. - Η επιτροπή που ορίστηκε από την οθωμανική κυβέρνηση, με πρόεδρο τον στρατηγό Αλί Σαΐντ Πασά, ο οποίος είναι Γεωργιανός, κάνει μόνο μια δημοσκόπηση, η οποία δύσκολα μπορεί να ονομαστεί έρευνα. Μάλλον μιλάμε για διοικητική διαδικασία, η οποία κινείται κατά το ουσιαστικό, γιατί δεν υπάρχει δικονομικό οθωμανικό ποινικό δίκαιο. Πρόκειται για τον Αυτοκρατορικό Ποινικό Νόμο του 1858, σύμφωνα με τον οποίο η επιτροπή εξετάζει τις ενέργειες των στελεχών της επιτροπής και στη συνέχεια βγάζει 15 πρωτόκολλα, από τα οποία μόνο τα 6 έχουν φτάσει σε εμάς σε τουρκικές μεταγραφές, που περιέχουν ατομικές ή ομαδικές ποινές.»

Η έλλειψη μιας πραγματικής δικαστικής διαδικασίας μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν διέθετε ένα πλήρως λειτουργικό νομικό σύστημα ευρωπαϊκού τύπου. Η αναμόρφωσή του ξεκίνησε μετά τον Κριμαϊκό Πόλεμο / 1853 - 1856/, αλλά έγινε αργά και με δυσκολία, και μια ποινική δίκη όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, τη δεκαετία του '70 του 19^ου αιώνα, δεν μπορούσε να υπάρξει καθόλου.

«Ως εκ τούτου, νομίζω ότι η άποψη ότι υπήρχε δίκη κατά του Λέβφσκι, την οποία εκφράζουν πολλοί ιστορικοί, δεν είναι απολύτως αληθινή», εξηγεί ο Γκότσεφ. «Προσπαθούν να μιλήσουν με σύγχρονους όρους, φέρνοντάς τους στον 19^ο αιώνα, κάτι που είναι απαράδεκτο για έναν ιστορικό».

Στη νομοϊστορική του έρευνα, ο συγγραφέας αναφέρεται σε πολλές προσβάσιμες ιστορικές πηγές, μεταξύ των οποίων και έγγραφα από το αρχείο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, το Κεντρικό Κρατικό Ιστορικό Αρχείο, καθώς και όλα τα έγγραφα από ξένα κρατικά αρχεία που δημοσιεύθηκαν στα βουλγαρικά και στα ρωσικά.

• Η μορφή του Βασίλ Λέβσκι δεν σταματά να μας εκπλήσσει και συγκινεί

Η έρευνά του διαψεύδει έναν άλλο μύθο, σύμφωνα με το οποίο ο βουλγαρικός λαός δεν έκανε καμία προσπάθεια να σώσει τον Βασίλ Λέβσκι στον δρόμο προς τον θάνατό του. Η αλήθεια είναι ότι έγιναν 8 τέτοιες προσπάθειες.

«Ίσως η πιο διάσημη είναι αυτή του Ατανάς Ουζούνοφ, ο οποίος σχημάτισε μια ομάδα που, αν ο Απόστολος ταξίδευε στην Κωνσταντινούπολη, θα επιτίθετο στη συνοδεία στην οποία ταξίδευε και θα τον απελευθερωνόταν - λέει ο ιστορικός - Είναι ψέμα ο ισχυρισμός ότι ο Βασίλ Λέβσκι συνοδευόταν μόνο από δύο φύλακες και οι Βούλγαροι δεν έχουν κάνει τίποτα για την απελευθέρωσή του».

Σύμφωνα με τον Γκότσεφ, «προσπάθεια να σωθεί έγινε επίσης προς τα τέλη του 1872 και τις αρχές του 1873. Στη συνέχεια, απεσταλμένοι της Επαναστατικής Επιτροπής του Τάρνοβο έφτασαν στη Σερβία. Στόχος ήταν να χρησιμοποιηθούν εκεί οι σχέσεις των επαναστατών Παναγιότ Χίτοφ και Λιούμπεν Καραβέλοφ, οι οποίοι με τη βοήθεια της κυβέρνησης να συμφωνήσουν την απελευθέρωσή του». Αυτό δεν συμβαίνει, καθώς η Σερβία έχει τα δικά της σχέδια, τα οποία δεν προβλέπουν την απελευθέρωση του βουλγαρικού λαού, ούτε την ένωση των Βουλγάρων εντός των εθνικών μας συνόρων. Ο ανώτατος διπλωματικός εκπρόσωπος της Ρωσίας στην Κωνσταντινούπολη ο Νικολάι Ιγκνάτιεφ έχει την ευκαιρία να τον σώσει, λόγω της επιρροής του. Ωστόσο, ο Ιγκνάτιεφ εξέδωσε μια άλλη διαταγή αμέσως μετά τη ληστεία στο Αραμπακονάκ. Διατηρημένη ως έγγραφο, η διαταγή προβλέπει τη διάσωση μόνο εκείνων των επαναστατών που είναι μέρος του ρωσικού πρακτορείου, αλλά όχι του ίδιου του Λέβσκι.

Μέχρι τώρα, υπάρχουν ακόμη λευκά σημεία στη βουλγαρική ιστοριογραφία που σχετίζονται με τις συγκρούσεις του Λέβσκι με τη ρωσική αυτοκρατορική πολιτική και τις προσπάθειες στρατολόγησης του. Πληροφορίες για αυτή τη σύγκρουση και την κατηγορηματική άρνησή του να συνεργαστεί υπάρχουν και απλά πρέπει να εξεταστούν, λέει ο ιστορικός Γιάνκο Γκότσεφ.

• Οι προτροπές του Λέβσκι – Εθνική Βίβλος των Βουλγάρων

Το δημοσίευμα είναι μέρος σχεδίου, που πραγματοποιείται με τη χρηματική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος με αφορμή την 150η επέτειο από τον θάνατο του Βασίλ Λέβσκι.

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα

Φωτογραφίες: museum-pz.com, αρχείο