Ο ζωγράφος Νικολάι Παναγιότοφ ανάμεσα στο Παρίσι και το χωριό Στόκιτε

Ο Νικολάι Παναγιότοφ παρουσίασε στην Εθνική Πινακοθήκη Ξένης Τέχνης την έκθεσή του «Μεταλλαγές», όπου επιδείχθηκαν τόσο μεγάλοι πίνακες μήκους 5 μέτρων, οι οποίοι υποδεικνύουν την εμπειρία του ζωγράφου στον χώρο της τοιχογραφίας, τόσο και εντελώς μικρά έργα. Από το ταβάνι κρεμιόνταν άλλα έργα του Παναγιότοφ. Σε μια από τις γωνιές της αίθουσας εκθέσεων, ήταν αραδιασμένα άλλα τρισδιάστατα έργα του ζωγράφου. Τα έργα του μοιάζουν, αλλά και ξεχωρίζουν – ως μεταλλαγές μιας αρχέγονης εικόνας. Για τον ζωγράφο η έννοια «μεταλλαγή» δεν έχει ούτε θετική ούτε αρνητική σημασία.

«Πρόκειται για μια φυσική κατάσταση της φύσης, της ζωντανής ύλης και κατά τη γνώμη μου – για την ίδια τη δημιουργική διαδικασία», λέει ο Παναγιότοφ. «Εγώ προσωπικά βρίσκω μεταλλαγές στην βαλκανική καθημερινότητά μας, στην οποία τα πράγματα καμιά φορά αλλάζουν πολύ δυναμικά, πολύ δραματικά και συχνά – απολύτως απροσδόκητα.»

Ο Νικολάι Παναγιότοφ τελειώνει τις σπουδές του στην Εθνική Ακαδημία Καλών Τεχνών με ειδικότητα «Τοιχογραφία» το 1983. Το 1990 φεύγει για το Παρίσι. Εκεί βρίσκει γκαλερί και συλλέκτες που εκτιμούν την τέχνη του. Δεν διακόπτει όμως τις επαφές του με την πατρίδα. Μένει και στη Βουλγαρία, και στη Γαλλία. Έχει δημιουργήσει πάνω από 500 τετραγωνικά μέτρα τοιχογραφίες και μωσαϊκά στη Βουλγαρία και τη Γαλλία. Εικονογραφεί βιβλία. Εργάζεται δραστήρια στον χώρο της ζωγραφικής και κάνει από μερικές εκθέσεις κάθε έτος. Πριν από μερικά χρόνια αγοράζει στο χωριό Στόκιτε, στα περίχωρα της πόλης Σεβλίεβο, το κτήριο του παλιού σχολείου στο οποίο ιδρύει το καλλιτεχνικό κέντρο «Το λευκό σχολείο».

«Το 90% των έργων μου στην έκθεση αυτή δημιουργήθηκαν εκεί, στο σχολείο αυτό, που είναι το τελευταίο μου τεράστιο ατελιέ», επεξηγεί ο ίδιος. «Πρόκειται για ένα θαυμάσιο κτήριο από τη δεκαετία του ’50, που ασπρίσαμε εξολοκλήρου. Το άσπρο χρώμα για μένα είναι η αφετηρία στην τέχνη, έχει ορισμένη μυστική. Το λευκό σχολείο είναι κάτι σαν αίθουσα εκθέσεων και ένα μεγάλο εργαστήριο όπου εγώ και η σύζυγός μου εργαζόμαστε. Πολύ συχνά εκεί υποδεχόμαστε συναδέλφους και φίλους, που έρχονται να μας δουν. Ο τόπος γοητεύει επειδή βρίσκεται στο βουνό, σε απόσταση 200 χιλιομέτρων από τη Σόφια. Το σχολείο μοιάζει και μ’ ένα σύγχρονο μοναστήρι μοντέρνας τέχνης. Η ιδέα μου είναι να σπάσω την αντίληψη ότι ση Βουλγαρία μπορεί να δει κανείς μόνο παλιά τέχνη. Οι άνθρωποι πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να δουν την πρωτοποριακή, τη νέα, τη ζωντανή τέχνη, η οποία να υποστηρίζεται οικονομικά από τους πιο εύπορους, όπως σ’ όλο τον κόσμο. Τα έργα που δημιουργήθηκαν πριν από μας είναι υπέροχα, δεν πρέπει όμως να εγκλωβιζόμαστε μέσα τους.»

Το λευκό σχολείο στέγαζε και εργαστήριο οπτικών τεχνών. Ο Νικολάι Παναγιότοφ έχει την πρόθεση να οργανώσει κάτω από τη στέγη του παλιού σχολείου καλλιτεχνικές συναντήσεις μεταξύ συναδέλφων του από τη χώρα και το εξωτερικό. Μας λέει ότι στο χωριό Στόκιτε αισθάνεται ελεύθερος και ήρεμος.

«Κάθε έτος οργανώνουμε την παραδοσιακή έκθεσή μας για την Ημέρα του Αγίου Δημητρίου, όταν γιορτάζει το χωριό. Πέρσι οι συγχωριανοί μου ήταν πολύ ευχαριστημένοι γιατί τους έδειξα τα νέα έργα μου. Κοντά μας έρχονται να ζωγραφίζουν παιδιά από το χωριό και τα περίχωρα. Πρέπει να σας πω ότι στη Βουλγαρία ανακαλύπτω κάτι ενδιαφέρον: οι απλοί άνθρωποι προσελκύουν το ενδιαφέρον μου περισσότερο από εκείνους που βρίσκονται στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα, στους οικονομικούς και τους πολιτικούς κύκλους. Για μένα σημαντικότερη είναι η επικοινωνία με τους ανθρώπους από το χωριό, που έχουν διατηρήσει το ήθος τους.»

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα