Η αρχαία βίλα "Αρμύρα" είναι η πλουσιότερη ιδιωτική έπαυλη από την Ρωμαϊκή περίοδο, που ανακαλύφθηκε στα βουλγαρικά εδάφη. Χτίστηκε κατά το δεύτερο ήμισυ του 1ου αιώνα μ.Χ. Ήταν ιδιοκτησία εξέχοντος αριστοκράτη της Θράκης. Σήμερα είναι το πλουσιότερο και καλύτερα διατηρημένο δείγμα της ρωμαϊκής επαρχιακής αρχιτεκτονικής και της τέχνης.
Τα δωμάτια στον πρώτο όροφο ήταν επενδυμένα με λευκό μάρμαρο και για το λόγο αυτό συχνά η βίλα αποκαλείται "Το μαρμάρινο παλάτι" στην κοιλάδα του ομώνυμου ποταμού Αρμύρα. Οι εμπειρογνώμονες θεωρούν ότι η βίλα δημιουργήθηκε περίπου 20-25 χρόνια μετά την κατάκτηση της Θράκης, όταν μετατράπηκε σε ρωμαϊκή επαρχία. Οι αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι η Αρμύρα ήταν ιδιοκτησία ηγεμόνα που κυβερνούσε την περιοχή στο κάτω μέρος του ποταμού Άρδα. Το "Μαρμάρινο παλάτι" εκτείνεται σε 1.000 τετραγωνικά μέτρα. Μετά τη δημιουργία της βίλας ακολούθησαν πολλές ανακαινίσεις και βελτιώσεις, σύμφωνα με το γούστο των ιδιοκτητών ανά τα χρόνια.
Μετά από περισσότερα από 300 χρόνια ακμή, κατά το δεύτερο ήμισυ του 4ου αιώνα η βίλα "Αρμύρα" κάηκε και λεηλατήθηκε. Τα ερείπια της καταστράφηκαν από δυνατό σεισμό στα τέλη του 4ου αιώνα. Ανακαλύφθηκε τυχαία το 1964 κατά τις εργασίες για κατασκευή φράγματος. Οι επισκέπτες σήμερα παραμένουν γοητευμένοι από τη πλούσια μαρμάρινη και ψηφιδωτή διακόσμηση σε κάθε δωμάτιο της έπαυλης.
Το μωσαϊκό, έργο των επιδέξιων παλαιών τεχνιτών, καλύπτει μια έκταση άνω των 400 τετραγωνικών μέτρων. Το ψηφιδωτό κατασκευάστηκε από μικρά μαύρα, λευκά και χρωματιστά βότσαλα και οι φιγούρες που απεικονίζουν είναι εξαιρετικά πολύτιμες και παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο ζωής των ανθρώπων που ζούσαν πριν δύο χιλιετίες. Στο ψηφιδωτό ξεχωρίζουν ενδιαφέροντες χαρακτήρες από την ελληνική μυθολογία - ο Απόλλωνας, η Άρτεμις, καθισμένος Παν, σάτυρος και άλλοι.
"Η βίλα "Αρμύρα" είναι ένα υπαίθριο μουσείο και τα πάντα σ’ αυτό έχει διατηρηθεί στην αυθεντική του μορφή", λέει η Βελίτσκα Τσορμπατζίεβα, επιμελήτρια στο Ιστορικό Μουσείο της πόλης Ιβάιλοβγκραντ. "Η βίλα είναι ένα εντυπωσιακό διώροφο ρωμανικό παλάτι με 22 δωμάτια στον πρώτο όροφο. Εκεί βρίσκεται και η αίθουσα δεξιώσεων, το υπνοδωμάτιο, και η αίθουσα υποδοχής του ιδιοκτήτη, ανακαινισμένο είναι και το πολυτελές λουτρό εξοπλισμένο με σάουνα. Όλα τα δωμάτια είναι διατεταγμένα γύρω από μια μεγάλη πισίνα στο κέντρο του κτιρίου. Είναι περιτριγυρισμένο από μαρμάρινα κιγκλιδώματα, και μεταξύ αυτών είναι τοποθετημένα μαρμάρινα κεφάλια του θεού Ερμή, προστάτη του σπιτιού και των εμπόρων. Ο ιδιοκτήτης της βίλας πιθανότατα εμπορευόταν το μάρμαρο της περιοχής. Τα δάπεδα του σπιτιού σ' όλα τα δωμάτια καλύπτονται από τέλεια ψηφιδωτά. Αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα μωσαϊκά που βρίσκονται στη Βουλγαρία".
"Η αρχαία λευκή βίλα καταδεικνύει τις τάσεις της μόδας στα ρωμαϊκά ψηφιδωτά από τον 1ο έως τον 4ο αιώνα. Είναι από τα παλαιότερα γνωστά στα εδάφη μας. Διακρίνονται με φυτικά και γεωμετρικά μοτίβα, αφού τα βασικά διακοσμητικά φύλλα είναι από κισσό, ρόδια, άνθη λωτού και κρίνα", λέει η Βελίτσκα Τσορμπατζίεβα και συνεχίζει: "Παντού υπάρχει απεικονισμένη μια από τις τρεις Γοργόνες - Μέδουσα, η οποία είναι σύμβολο της ίδιας "Αρμύρας". Η εικόνα προορίζεται για τη φύλαξη και προστασία των ιδιοκτητών σπιτιού από κακό μάτι. Στο μωσαϊκό στο σαλόνι πολύ καλά φαίνεται η εικόνα της Μέδουσας. Κάθε τουρίστας μπορεί να επαληθεύσει ότι όπου κι αν σταθεί στο δωμάτιο, η Μέδουσα σας παρακολουθεί με ματιά. Σύμφωνα με τη μυθολογία, αν τύχει να έχετε κακές σκέψεις για τον ιδιοκτήτη του σπιτιού, το τέρας θα σας μετατρέψει σε πέτρα. Εκτός από την απειλητική εικόνα του μυθικού πλάσματος σε πολλά σημεία στο μωσαϊκό είναι ορατή σβάστικα σε έξι παραλλαγές. Η σβάστικα στη βίλα συμβολίζει τον κύκλο της ζωής και είναι σύμβολο γνωστό από την τέχνη της Μέσης Ανατολής ακόμα πριν από 2000-3000 χρόνια π.Χ. Το σύμβολο προστατεύει το σπίτι και τη γονιμότητα", λέει η Βελίτσκα Τσορμπατζίεβα.
Η έπαυλη είναι ανοιχτή για τους επισκέπτες εδώ και δύο χρόνια μετά την ανοικοδόμηση στο πλαίσιο διάφορων ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Αποτελεί μέρος του τουριστικού κινήματος "Τα 100 εθνικά τουριστικά αξιοθέατα". Από τότε επανειλημμένα αυξάνεται η ροή επισκεπτών στην περιοχή. Μέχρι το τέλος του 2015 περίπου 150 χιλιάδες τουρίστες επισκέφθηκαν "Το μαρμάρινο παλάτι" στην κοιλάδα του ποταμού Αρμύρα
Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα
Φωτογραφίες: bulgariatravel.org, wikipedia.org
