Avrupa Çevre Ajansı’nın raporuna göre, yaklaşık 14 000 Bulgaristan vatandaşı, soludukları kirli hava yüzünden hayatını kaybediyor. Erken ölümlere, atmosfere atılan aşırı düzeyde ince partikül maddeler neden oluyor. Raporda, kirli hava yüzünden insan ömrünün yedi ay kısaldığı da belirtiliyor.

Avrupa raporu ile eş zamanlı olarak bir araştırmanın sonuçları da açıklandı. Bulgaristan Akçiğer hastalıkları Derneği Başkanı Diana Petkova, her yıl 18 000 Bulgaristan vatandaşının kirli havanın neden olduğu hastalıklar yüzünden hayatını kaybettiğini belirtti.
İnce partikül maddeler gibi zararlı maddeler, her nefes alışında insan vücudu ile temas haline geliyor.Akçiğer, kalp ve beyin hastalıkları, üreme fonksyonların zayıf düşmesi ve erken doğumlar – bunların hepsi çevre sorunu nedeniyle meydana geliyor. Yaşlı Kıta Avrupa’da ölüm oranı açısından Bulgaristan, sekizinci sırada olurken ülkemiz en kirli havaya sahip Avrupa şehirleri sıralamasında birinci sıradadır. En kirli 5 şehirden 4 tanesi Bulgar şehridir – Pernik, Plovdiv, Pleven ve Dobriç.

“İnce partikül maddeler açısından tüm araştırmalar şehirlerde yaşayan insanların yüzde 90’nın kirli hava ile sorun yaşadıklarını gösteriyor” – diyor Çevre Yürütme Ajansı’ndan Valeri Serafimov. “Örneğin 2015 yılında Vidin’de kirli havanın hakim olduğu günler 187 imiş, demek ki yılın yarısından fazla bir zaman çerçevesinde hava kirliği tüm normları aşmıştır. Büyük sorun yaşayan başka bir şehir de Pleven’dir –buradaki kirli havalı günler 138’dir.”
İnce partikül maddelere evlerde ısınmak için kullanılan kömür ve odun yakıtları, ulaşım araçları ve sanayi neden oluyor. Kirli havanın sınırlandırılması için bazı basit önlemler var: özel otomobil trafiğinin sınırlanması, daha fazla yeşil alanların yaratılması, sokak ve caddelerin yıkanması, fakat en başta da ısınmak için evlerde çevre dostu yakıtların kullanmasıdır.

Valeri Serafimov’a göre, bütün bu kararların alınması ve uygulanması da belediyenin elindedir:
 “Her belediye, halkına doğalgaz gibi daha iyi ısınma kaynağı sağlamalıdır. Birçok yerleşim yerinde bununla ilgili teçhizat ve sistemler hazırlanmıştır. Böylece arzulayan ve gerekli maddi imkana sahip olan herkes, bu sisteme dahil olabilir ve havanın temiz tutulması için katkıda bulanab’l’r.”
Sorun şundan ibaret: yoksul vatandaşlar kömür ve soba kullanıyorlar. Çevre uzmanı, Çevre bakanlığının daha ciddi önlemleri almaması için bunun başlıca neden olduğunu itiraf ediyor. 2011 yılında gerçekleştirilen Genel Sayıma göre, hüfusun  yüzde 57’si kömür, yüzde 26’sı elektrik, yüzde 14’ü ise merkez ısıtma sistemi ile ısınıyor.
Sosyal kararın alınmaması yüzünden  insanların kirli havayı solumaları, normal bir durum mudur?

“Tabii ki norml değildir. Fakat Bulgaristan’da durum böyle- yoksul halk, çevreye dost olmayan yakıt kullanıyor. Hatta büyük şehirlerde yaşayan vatandaşların büyük bir kısmi bile, daha ucuz olduğu için ısınmak için odun ve kömürü tercih ediyorlar. Deyim yerindeyse “Herşey halkın elinde”.
Söz konusu soruna çözüm getirilmesi amacıyla “Çevre” Operatif programından 120 milyon leva öngörülmüştür. Ayrıca belediyeler de yeşil alanların yaratılması ve toplu taşıt araçlarının değiştirmeleri amacıyla 111 milyon leva gibi bir kaynaktan yararlanacaktır.


Çeviri: Şevkiye Çakır