Uluslararası Ticaret Sarayı’na bağlı Arbitraj Mahkemesi’nin  Belene Atom Elektrik Santrali projesinin durdurulması ile ilgili Bulgaristan’ın Ulusal Elektrik Kurumu /NEK/ ile tartışmalı durumda Rus ‘Atomstroyeksport’un lehine  karar aldığını ve mahkemenin Atomstroyeksport’a  uğratıldığı zararlar için 620 milyon Avroluk tazminat ödenmesine hükmettiğini bildirdi.

Başbakan Boyko Borisov ve Enerji Bakanı Temenujka Petkova, mahkeme kararının,  NEK’in 2008 yılında  siparişi yapılan  ve artık üretilmiş olan donatım için  yaklaşık 550 milyon Avro ödemesi gerektiğini ilan ettiğini anons ettiler.

Belene Atom Elektrik Santrali destanı  35 yıl once başladı. Bulgar-Sovyet dostluğunun “ „ikinci atom yavrusu“ sosyalist Bulgaristan’ın ve şahsen devlet yöneticisi Todor Jivkov’un enerji  alanındaki gururu olmalıydı. 1989 yılında Bulgaristan’da meydana gelen demokratik değişimlerden sonra kısmen hayata geçirilen proje  durdurulmuş ve 2002’de o zamanki başbakan Simeon Sakskoburgotski tarafından yeniden başlatılmıştı. 2006 yılında teknoloji ve üstlenici seçimi için düzenlenen uluslararası ihaleden sonra o zamanki Stanişev hükümeti, başlatılan santrali tamamlayacağına  Rus Atomstroyeksport Şirketini  yeni bir atom santralinin inşası için seçti. Sorunlar GERB hükümetinin  2009 yılında iktidara gelmesiyle  başladı. O zaman NEK ile Atomstroyeksport arasında  1000 megavatlı iki ünitenin nükleer gücü konusunda  uzlaşı sağlanamadı, öte yandan  NEK’in  finansman sağlama problemleri yaşadığı anlaşıldı. Bunun sonucunda Belene Atom Elektrik Santraline % 49’luk bir pay ile özel hissedar olarak  katılması gereken Alman RWE enerji şirketi NEK ile ortaklığından vazgeçti. Böylece Şubat 2013’te projenin rersmen  durdurulmasına ve Atomstroyeksport’un  1.2 milyar Avroluk tazminat iddiasına gelindi. Ne ki, Cenevre Arbitraj Mahkemesi, Atomstroyeksport’un sadece üretilen donatım ile ilgili masraflarını tanıdı. Proje masraflarının artırılması, kaçırılan yararlar konusundaki bütün iddialar  reddedildi. NEK’in görevi  gereken parayı ödeyip 550 milyon Avro tutarındaki üretilen aktifleri teslim almaktır. Rus tarafının bahsettiği 620 milyon Avroya kadarki fark, Atomstroyeksport’un anlaşma gereğince Belene santrali şantiyesindeki eski donatımları satın alması gerektiği ve bunu tamamiyle yapmış olmadığı konusunda NEK tarafından açılan dava ile ilgilidir.

Yarım milyar Avroluk  hazır donatım ile neler yapılacağı konusunda ileride bir karar alınacak. Bunun satılıp satılmayacağı, kime satılacağı , bir tesise uygulanıp uygulanmayacağı hala belli değil.

Cenevre Arbitraj Mahkemesi’nin kararından sonra her iki taraf davadan galip çıktığını ilan etti. Çünkü Bulgar tarafı  tedarik edilecek teçhizat için ödeyecek, Rus tarafı ise  davalının  yargılandığı için memnundur. NEK ise ödenmesi gereken parayı aramaya devam edecek.

Çeviri: Neli Dimitrova