Günün Programı
Yazı Boyutu
Bulgaristan Ulusal Radyosu © 2025 Tüm hakları saklıdır

Bulgaristan'da 1946 öncesinde parlamento seçimleri

Bulgaristan’da seçimlerin ve oy kullanımının tarihi - 2. Bölüm

İlk basılı oy pusulaları ve nispi temsil seçim sistemi ilk kez ne zaman uygulandı?

XX. yy.'ın 20'li yıllarında seçim sandığı.
Photo: arşiv

Ülkenin kurtuluşundan (1878) sonra ilk Bulgar anayasası olan Tırnovo Anayasasında genel oy hakkının modern ve demokratik  normları belirlendi. Birinci Dünya Savaşı'na kadar milletvekilleri çoğunluk seçim sistemiyle seçildi. Yıllar geçtikçe, mevzuat gelişti. Oy verme seçim sandıkları  daha erişilebilir hale getirildi. Ve bu katılım oranını artırdı. 1879'daki ilk seçimlerde % 20'den % 50'nin üzerine. Yirminci yüzyılın başlarında bu oran % 80'e varıyor. İlk oy pusulaları seçmen tarafından veya parti propagandasını üstlenenler tarafından doldurulurmuş.

Sofya Üniversitesi'nden tarihçi Dr. Svetoslav Jivkov anlatıyor:

"Oy pusulaları gerçekten elle yazılıdır ve teoride her seçmenin okuma yazması olması gerekir. Ancak pratikte yasa,  seçmenleri kendi oy pusulasını yazmaya zorlamaz. Yani doldurmuş da olabilirdi. O zamanlar erkek nüfusunun % 3 gibi okuryazarlık oranı ile bu da yaygın bir uygulama olduğunu tahmin edebiliriz.”

Dr. Svetoslav Jivkov

Renkli oy pusulaları, 1909 ile 1913 yılları arasında bir reform paketi ile uygulanır. Amaç, okuma yazma bilmeyen seçmenlerin parti rengine göre seçimi kolaylaştırmak. Basılı bültenler meydana getiriliyor, milletvekili olmak isteyenlerin adaylığını öne sürüyor, mecburi olarak.

Bulgaristan, Sırbistan, İsveç, Finlandiya, Belçika ve Küba ile birlikte orantılı sistemi ilk uygulayan ülkeler arasında yer alıyor. Amaç, oyların demokratik dağıtımını artırmaktır. Çünkü çoğunluk sisteminde listelere girmeyen adaylara verilen oyların büyük bir kısmı iptal edilir ve seçim sonuçları adil değildir.

"Çok  koltuklu çoğunluk sisteminde, yirminci yüzyılın ilk yıllarında genelde iktidar olan ilk güç, oyların ortalama % 45-50'sini kazanır. Ancak bazen koltukların % 80'ini alır. Bu bir problemdir. Avrupa'da bir sorundur ve bu nedenle bazı ülkeler orantılı bir sistem yerine tek bölgeli sistemi uygular.”

Daha 1912 yılında Bulgaristan’da orantılı sistemine bir çoğunluk unsuru da eklenir. Böylece seçmen, parti listesindeki istenmeyen milletvekili adayının isminin  üstünü çizme hakkına sahiptir.

​"Siyaset bilimcilerin dilinde buna çoklu olumsuz tercih denir. Ve eğer bir aday bölgedeki bir partiye olumsuz oyların yarısından fazlasını alırsa,  listede birinci olsa bile sonuncu olur. Böylece en istenmeyen adaylar seçmenlerden destek görmez. 1923'te başka bir değişiklik de uygulanır. Bir seçim bölgesi tarafından seçilen koltuk sayısı 15'ten 3'e azaltılır.”

Türkçesi: Müjgan Baharova




Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Kategorideki diğer yazılar

Heraclea Sintica'daki kazılarda ilginç bir buluntu gün yüzüne çıkarıldı

Rupite köyü yakınlarındaki Heraclea Sintica antik kentinin batı nekropolünde sürdürülen kazılarda mezar taşı üzerinde ince işçiliği ile dikkat çeken mermer bir yüz bulundu. Keşif, MS 1.-2. yüzyılda yağmalanmış olduğu tahmin edilen bir mezarda..

Eklenme 13.07.2025 06:15

Cimrilik hastalığı

Deliorman’da “Bırak şu nekesi...” dediklerini bazı büyüklerimizden duyardım. Bu ifadenin ne demek olduğunu tam anlamadığım hâşde olumsuz bir anlam taşıdığını fark etmiştim. Aslında “nekes”in Farsçadaki “nâ-kes” kelimesinden geldiğini ve harfıyen tercüme..

Eklenme 11.07.2025 14:00

Cuma öğleden sonra

Muharrem ayını genelde Aşure Günü veya aşure yemeği ile özdeşleştiririz. Oysa Muharrem ayı sadece Aşure değil, Aşure ise sadece bir yemek değil... Mâh-ı Muharrem geldi mi bir taraftan Müslümanlar mâtem havasına girer. Çünkü Muharrem ayı Kerbelâ’da..

Eklenme 04.07.2025 14:00