Bulgaristan'ın Gabrovo şehri yakınlarındaki tek açık hava etnografya müzesi "Etara"da ülkenin tek "Koledari Okulu” bulunuyor.

2017'de başlayan girişim, hâlihazırda kurulmuş olan "Lazarki Okulu" ile hemen hemen ayni ve gençleri, Noel ile ilgili eski Bulgar geleneklerini tanıtıyor.

“Lazaruvane geleneği, kızlar için bir nevi kabul töreni olurken, Koleduvane geleneği, oğlanlara yöneliktir – diye belirtiyor etkinlik koordinatörü Violeta Yaneva ve şöyle devam ediyor.

Bulgar halk geleneğinde Koledari şarkıları ve maniler, sadece erkekler tarafından söyleniyor, bu nedenle ekibimiz 14 ila 18 yaş arasındaki gençlere bayram ritüelini ve geleneklerin sembollerinitanıma fırsatı veriyor.“

Gelenekesel Koledari Grubu üyeleri, “stanenik” ismi ile adlandırılan grup liderinin evinde tam İgnajden Günü’nde bir araya geliyor ve Koledari şarkıları ve manileri öğrenmeye başlıyor.

“Koledari Okulu”nda ise hazırlıklar biraz daha erken başlıyor, öyle ki gençler, Koledari geleneğini tanıma fırsatı buluyor.

“Koledari grubuna “kol” (kazık), Koledarilere ise „kolove“(kazıklar ) ismi veriliyor.

Koledari grubuna katılan her yeni üye, kimseden yardım almadan, Koledari geleneği sırasında elinde taşıdığı sopayı, kendisi yapması lazım, yani bu da geleneğe kabul anlamını taşıyor.

Bu genelde İgnajden ile Noel arasındaki günlerde yapılıyor, gelenek sonrası ise tüm kazıklar, bir sonraki yortuya kadar grup liderinin evinde korunuyor – diye belirtiyor Violeta Yaneva.

Koledari grubu, tek sayıda katılımcıdan oluşuyor ve tüm roller kesin olarak atanıyor. Koledariler,  kıdem sırasına göre, ilk kez bu geleneği yerine getirenler, arkada olacak şekilde diziliyor.

Violeta Yaneva, Koleduvane geleneğini şöyle anlatıyor:

“Bulgar geleneklerine göre, bekar bir oğlan, Koledar olmadı ise, gerçek bir ergen değildir ve kızlar ona iyi gözler bakmazlar.

Diğer taraftan evlendikten sonra erkekler, Koleduvane geleneğine katılamıyor. Burada ylanızca grup lideri için bir istisna yapılır, ancak burada da bir şart koşuluyor-grup liderinin en az bir çocuğu olması gerek.

Bir başka ilginç nokta da, evde bir kız varsa ve sevgilisi Koledari grubunda yer alıyorsa, ona vermek için simidi kendi eliyle hazırlaması ve onu Koledari kalpağına çelenk olarak koymalıdır.”

Koleduvane, Noel arifesinde gece yarısından sonra icra edilen en önemli gelenektir.

Halk inançlarına göre, Koledariler, gelenek tarafından belirlenen zamanda görevini yerine getirmezlerse, yeni yıl ve dünya çorak ve kısır kalacaktır.

Bu nedenle her aile, Koledarileri, en çok beklenen konuklar olarak karşılamaya hazırlanıyor.

“Bereketin ve esenliğin insanların evlerine koledarilerle girdiğine inanılıyor, bu nedenle Koledarilerin kutsaması, her ailenin ve bir bütün olarak ulusun refahının bağlı olduğu ritüel bir hediyedir, diyor Violeta Yaneva, Büyülü ayinleriyle ilahi grubu sembolik olarak toprağı bereketlendiriyor ki bereket olsun, ekinler sağlıklı olsun, hayvanlar çoğalsın. – Büyülü geleneği ile Koledari grubu,  bereket olsun, ekinler sağlıklı olsun, hayvanlar çoğalsın diye maniler söylüyor.“

Kolerdariler, ailenin her üyesi için özel maniler söylüyor ve hangi şarkının nerede söyleneceğine stanenik, yani grup lideri karar veriyor.

Koledari şenliği ise ortak bir ziyafetle sona eriyor.

Genelde hepsi, grup liderinin evine toplanıyor ve gezdikleri evlerden aldıkları armağanlar sofraya konuyor.

Koleduvane geleneği, 26 Aralık günü saat 11.30 ile 13.30 arası "Etara" Etnografya Müzesi’nde canlandırılacak. Ayrıca “Lazarki Okulu” üyeleri de bu etkinliğe katılacak.

Çeviri: Şevkiye Çakır