Avrupa Parlamentosu Milletvekili Elena Yoncheva tarafından 9 Mayıs’ta Sofya’da düzenlenen konferansta göçmen kaçakçılığının durdurulması ve suç örgütlerinin çökertilmesinde Avrupa Birliği’nin rolü üzerinde duruldu.

Konferansta sunulan verilere göre Avrupa Birliği’ne yasa dışı yoldan giriş yapan göçmenlerin yüzde 90’ından fazlası, yolculuklarının en az bir etabında kaçakçılara başvurmuş bulunuyor. Dünya çapında bakıldığında suç oluşturan göçmen kaçakçılığı faaliyetini yürütenler, yıllık 4,7 ile 6 milyar avro arasında değişen tutarda kazanç elde ediyorlar. Kaçakçılar, yasa dışı statüsünden dolayı yardım aramak durumunda olmayan göçmenlere yalancı perspektifler sunarak hayatlarını riske atıyorlar. Özellikle refakatsiz çocuklar gibi savunmasız olan göçmenler, sık sık şiddet, haraç, istismar, tecavüz, kötü muamele, kaçırılma hatta öldürme gibi suçların kurbanı oluyorlar.

Uluslarası Göç Örgütü verilerine göre göçmen kaçakçılarının faaliyeti 2014 ile 2024 yılları arasındaki dönemde 28 000 kişinin hayatını yitirmesine yol açmıştır.

Kaçakçılık şebekelerinin faaliyetine ilişkin veriler bu kadar endişe verici olurken AB Komisyonu, 2023 yılının Kasım ayında göçmen kaçakçılığı ile mücadeleye ilişkin 20 yıllık yasama çerçevesinde değişiklik önerisini sundu.

Bu bağlamda göçmen kaçakçılığı ile mücadele yollarının ele alınması için Sofya’da düzenlenen konferansın açılışını yapan Adalet Bakanı Georgi Georgiev, AB’nde hazırlanan yasama paketi ile bir yandan göçmenlerin haklarının, diğer yandan ise AB vatandaşlarının temel haklarının garanti altına alınmasının hedeflendiğini öne sürdü. Bulgaristan’ın tam haklı Schengen üyeliğinin ülkemizde bu yönde harcanan son derece büyük çabaları ortaya koyduğunu belirten Bakan Georgiev, olağan hükümet ve siyasi irade olduğunda daha iyi sonuçların alındığını, siyasi gırdapların yaşandığı dönemlerde ise devlet makinasının yavaşlamasının ulusal güvenliğin böylesine önemli olan bu unsuruna da yansıdığını, fakat buna rağmen ortaklarla birlikte yürütülen çalışmalara hiç ara verilmediğini söyledi.

“Bundan birkaç hafta önce Bulgaristan ziyaretinde bulunan Türkiye Cumhuriyeti Başsavcısı ile iki devletin kolluk kuvvetleri tarafından uygulanması gereken tedbirleri ele aldık. Bunu da sırf iyi komşuluk ilişkileri bağlamında değil, AB’nin dış sınırı durumunda olan Bulgaristan’ın üzerine düşen ve tek başına yerine getiremeyeceği taahhütlerini ifa etmesi bağlamında ele aldık.”

Elena Yoncheva, AB’nin Göç ve İltica Paktı’nın onaylanmasının 10 yıldan uzun zaman aldığını hatırlatarak 2026 yılında yürülüğe girecek olan Pakt’ın etkin bir şekilde uygulanması için yoğun çabaların gerekeceğini öne sürdü.

“ Pakt’ın uygulamaya geçirilmesi ile dış sınır olan Bulgaristan sınırında dış kontrol artırılacak, göçmenlerin kayıt işlemleri ile ilgili tamamen yeni yaklaşım getirilecek ve adil bir göçmen dağılımı olacak, yani bütün baskı artık AB’nin dış sınırı olan devletler üzerinde kalmayacak”.

Konferansta konuşan Bulgaristan “Sınır Polisi” Genel Müdürlüğü Müdürü Başkomiser Anton Zlatanov, Bulgaristan ve Türkiye arasındaki sınırın Avrupa’da en zor kara sınır olduğununun altını çizdi. Göç baskısı bağlamında yaşanan sorunlar ve meydan okumaları açısından Bulgaristan kurumları için en ağır olan 2023 yılının kilit önem taşıdığını söyleyen Zlatanov, o dönemde yüksek geçiş kabiliyetine sahip devriye araçlarının tamamen yetersiz kaldığını, sınırdaki tel örgünün durumunun memnuniyet verici olmadığını, entegre video takip sistemleri bakım sürelerinin dolmuş olduğunu ve sınırın korunması için en önemli unsur olan insan kaynakları açığının da çok büyük olduğunu anlattı. Günümüz itibari ile bu sorunların üstesinden büyük ölçüde gelindiğini söyleyen Zlatanov, 2023 yılından bu yana AB kaynaklarının değerlendirilmesinde büyük başarılara ulaşıldığını kaydetti. Yüksek geçiş kabiliyetine sahip araç sayısının 510’a çıktığını belirten Zlatanov, sınır hattı boyunca örülen duvarın şu an çok iyi durumda olduğunu söyledi ve şöyle devam etti:

“ AB kaynaklarının başarı ile değerlendirilmesi sonucu sınırda kurulan her üç entegre video takip hattı çalışır durumdadır. Dahası da şimdiye kadar video takip sistemi kapsamına alınmamış olan 100 kilometrelik bölüm için tahsis edilen AB kaynakları için sözleşme yapıldı, inşaat çalışmaları başladı ve 2026 yılının sonuna kadar sınırımız yüzde 100 video takip sisteminin kapsamına alınmış olacak. ”

Hava sahasının izlenmesi amacı ile radyolokasyon ve dron karşıtı sistemin kurulmasına yönelik devlet kaynaklarının tahsis edildiğini ve bu şekilde hem göçmen kaçakçılığı hem de alçaktan uçan hava araçları ile uyuşturucu kaçakçılığı ile mücadele edileceğini belirten Başkomiser Zlatanov, halihazırda hudut sınırının üçte ikisinin “akıllı sınır” haline getirildiğini, 2026 yılının sonunda ise bu oranın yüzde 100’e çıkarılacağını söyledi.

Organize Suçlarla Mücadele Genel Müdürlüğü ve Milli Güvenlik Devlet Ajansı DANS ile işbirliği yürütülerek geçen yılda 12 suç örgütünün liderleri ile birlikte etkisiz hale getirildiğini ifade eden Zlatanov, bu yönde yürütülen çalışmaların yasa dışı göç oranlarının düşürülmesi açısından taşıdığı öneme işaret etti. 2023 yılında engellenen sınır geçiş teşebbüsleri sayısı 180 binin üzerinde olurken 2025’te bu sayının 55 bine düştüğünü belirten Zlatanov, Türkiye Cumhuriyeti yönetimleri ile yürütülen mükemmel işbirliğine vurgu yaptı:

“Son 1 -1,5 yılda sınır konularındaki işbirliği bundan önce hiç olmadığı kadar yüksek düzeye çıkarıldı. Gece gündüz aralıksız bilgi değişimi yapılıyor. Her üç ayda bir profesyonel düzeyde, her 6 ayda bir ise siyasi düzeyde, bakanlar seviyesinde toplantılar yapılmaya başladı. ”

Sofya’da düzenlenen göçmen kaçakçılığı ile mücadele forumunda konuşan Türkiye Cumhuriyeti’nin Bulgaristan Büyükelçiliği’nde İçişleri Müşaviri dr. İlker Karakoyunlu ise Türkiye’nin düzensiz göçle mücadele stratejisini anlatırken göç olayını kaynağında önleme, sınır güvenliği, ülke içinde yakalama ve sınır dışı işlemleri konularında yapılanlara dair bilgi sundu. dr. Karakoyunlu organize göçmen kaçakçılığı ile mücadele faaliyetlerini aktarırken şöyle konuştu:

“2024 yılında yapılan operasyonlarda 13.061 göçmen kaçakçılığı organizatörü yakalanmış olup bunların 5.164’ü tutuklanmıştır. 2025 yılnda günümüze kadar 3.362 göçmen organizatörü yakalanmış ve bunların 1.377’si tutuklanmıştır. Bu yakalanmalardan da anlaşılacağı üzere göç yönetimi ve düzensiz göçle mücadele açısından uluslarası işbirliği oldukça önemli. Bu işbirliği kapsamında Türkiye, Yunanistan ve Bulgaristan arasında 23 Eylül 2023 tarihinde Ortak Temas Merkezinde alınan karar gereği üçlü mekanizma kuruldu. Üçlü mekanizmanın amacı, göçmen kaçakçılığı ile mücadele edilerek Türkiye üzerinden Bulgaristan ve Yunanistan’a düzensiz göçmen akışının önlenmesi ve geri itme faaliyetlerine son verilerek yabancılara insan onuruna yakışır şekilde muamele edilmesi olarak kısaca ifade edebiliriz”.

Türkiye’nin düzensiz göçle mücadelesini anlatan İlker Karakoyunlu, Frontex verilerine işaret etti:

“2024 yılında Balkan ve Doğu Akdeniz kara rotalarından AB’ye geçiş sayısı, yüzde 71 azalış göstermiş, 2025 yılının Ocak-Mart döneminde ise Balkan rotasında yüzde 64 azalış, Doğu Akdeniz rotasında ise yüzde 29 azalış görmekteyiz. Türkiye düzensiz göçmenlerin daha az tercih etmeye başladığı bir ülke haline gelmiştir.”

Bulgaristan İç Güvenlik ve Asayiş Meclis Komisyonu Başkanı Manoil Manev, göçmen kaçakçılığını konuşurken artık ayrı ayrı ağlar değil, dünya çapında faaliyet yürüten bir ağdan bahsedilebileceğini öne sürdü ve göç olayını legal ve illegal diye ikiye ayırarak ele almanın yüzeysel bir analiz anlamına geldiğini ifade etti.

„Konunun uzmanı olan bizler bile legal olan iş göcünün daha sonra illegal göç halini aldığının farkında değiliz. Şu anda iş göçmeni olan kişilere legal olarak çalışacakları ülkenin topraklarında işverenini değiştirme hakkının tanınması konusunda son derece büyük baskı var. Bunun yeni yasa dışı göç türüne yol açacağı ortadadır“ diyen Manolov, yakında Meclis’te görüşülecek olan Bulgaristan’da bulunan Yabancılar Yasası Taslağında bu konudan önlem alınması için çalışıldığını ve iş göçü alanında çalışan tüm şirketlerin lisanslı olmasının amaçlandığını belirtti.