Bulgaristan’da su kaynaklarının tarım üretimi ihtiyaçları için yetersiz olduğu sonucuna varılan geçen yüzyılın 60’lı yılların başında ülke genelinde hızla baraj yapımına başlandı. 1950 – 1985 yılları arasında 216 büyük ve 2000’in üzerinde küçük baraj inşa edildi. Böyle muazzam bir altyapının inşasına başlanırken, toprakları ve yaşama alanları baraj bölgesinde kalan yerel nüfus devlet tarafından yeniden yerleşime tabi tutulur. Bu şekilde onlarca köy, baraj suları altında kaldığı için yok oldu.
Baraj yapımındaki bu büyük atılım, günümüzde Bulgaristan’ın sosyalizm döneminden kalma bir hatıra olarak görünüyor, özellikle son 35 yılda ülkemizde onaylanan yeni bir baraj projesinin olmadığını göz önünde bulundurursak.
Eski baraj duvarlarının bakım ve onarımı su mühendislerinin başını ağrıtır iken yıllar önce baraj suları altında kalan köylerin kalıntılarını ve orada yaşayanların hikayelerini araştıran etnografya bilim adamlarının çalışmaları çok daha cazip görünüyor. Bu çalışmalarda toplanan malzemeler “Batık miras” olarak adlandırılan poster sergisi ile halka açılıyor.
Bulgaristan Bilimler Akademisi(BAN)’nden bilim insanlarına göre:
“Baraj suları altında kalan köylerin kalıntılarından bahsedildiğinde, genellikle Tunca nehri boyunca uzanan Jrebçevo barajındaki batık kilisenin görüntüsü aklımıza gelir. Kilise, fotoğraf çekimleri ve geziler için popüler bir yere dönüştü. Ancak insanların sorunları, duyguları ve bu yerleşim yerlerindeki yaşamlarına dair hatıraları gibi konular ilgi odağımızın dışında kaldı.
Baraj inşaatlarından etkilenen şehirlerde teşhir edilen serginin son durağı Troyan şehri olacak. Troyan’da ve çevresinde su altında kalan köylerin olmamasına rağmen, yakınlarındaki Çerni Osım ve Oreşak köylerdeki yaşayan inanlar bazı yetkililerin, geçim kaynakları dağ ve eko turizm olan bölgede yeni bir baraj inşa etme kararını protesto için hazır durumdalar.
Troyan bölgesinin batık miras projesinde çalışan araştırmacıların ilgi odağına nasıl girdiğini Bulgaristan Bilimler Akademisi Etnoloji ve Folklor Araştırmaları Enstütüsü’nden Doç. Dr. Petar Petrov’dan öğreniyoruz:
"Ziyaret ettiğimiz diğer yerlerden farklı olarak Troyan bölgesinde şu ana kadar boşaltılmış köyler yok, inşa edilen baraj da yok. 1986 yılında Pleven ve Loveç şehirlerine su sağlaması amacıyla “Çerni Osım” barajının inşasına başlandı. İnşaat, Çerni Osım ve Troyan sakinlerinin protestoları ardından 1990 yılında durduruldu. İnşaat sırasındaki gürültü, sarsıntılar ve çevre kirliliğinden şikayetçi olan yerel halkın aslında çevre ile ilgili endişeleri ön plandaydı.
Ancak Pleven ve Loveç şehirlerindeki su sıkıntısı sorunu günümüze dek devam ediyor. Sıkça su rejimi uygulanıyor, dolayısıyla baraj inşaatını yenileme girişimleri de yeniden gündeme geldi.”
Doç. Dr. Petır Petrov gibi araştırmacılar, Pleven gibi büyük bir şehrin su sorununun çözümünde hangi tavizler verilebilir sorusunu yöneltti. Bununla birlikte daha küçük yerleşim yerlerindeki insanların yaşamı, büyük şehirdeki sakinlerinin daha konforlu yaşamı için feda edilmeli mi sorusu da ortaya çıktı.
Doç. Dr. Petır Petrov, yeni baraj inşa etme girişiminin bazı çevre sorularını da beraberinde getirdiğini belirtti ve şunları ekledi:
"Yapımı planlanan “Çerni Osım” barajının bulunduğu bölgedeki insanlar şimdi de barajı istemiyorlar. Onlara göre barajın inşa edileceği Koca Balkanın orta kısımlarında ormanlar kesilecek. Ayrıca Orta Balkan Milli Parkı’ndaki “Steneto” sit alanı da yakında bulunuyor. Pleven, 50 yıl önce inşa edilmiş eski bir boru hattı üzerinden dağdan su alıyor.
Dolayısıyla bir başka önemli soru ortaya çıkıyor: mevcut şebeke ve değiştirilebilecek eski borular yoluyla meydana gelen su kaybı. Bu nedenle, yeni bir barajın inşa edilmesinden daha iyi çözümler - su kaynaklarının daha verimli kullanılması için mevcut boru hattının onarılması önerildi. Şimdilik her iki taraf - vatandaşlar ve idare uzlaşmaz görünmektedir. Bu nedenle Troyan'da “Batık Miras” sergisini sunmak istiyoruz”
Çeviri: Ergül Bayraktar
Foto: BTA, Troyan Belediyesi,plevenpress.com
Sofya’ya yaklaşık 30 kilometre uzaklıktaki Pernik şehrinde yalnızca Balkanlar’da değil Avrupa’da eşi benzeri olmayan yeraltı Madencilik Müzesi bulunuyor. Bir zamanlar “Eski madenler” olarak bilinen gerçek bir maden işletmesi içinde inşa edildi. 1891..
Bulgaristan yaz boyunca tarım alanlarda ve ormanlarda çıkan büyük sayıda yangınlarla mücadele içindeydi. Aynı zamanda yarım milyondan fazla kişi susuz kaldı ya da katı su kesintisi nedeniyle mağduriyet yaşadı. Gündemde yer alan sorunlarla meşgul olan..
Öğretim-eğitim yılının başlaması ile okul çağında olan çocukların omuzlarına büyük yük bindi desek yeri vardır. Ağır okul çantaları sorunu her ne kadar uzun yıllar gündeme getirilse de değişen bir şey yok. Neredeyse on kiloyu bulan çantaların..
YAYIN SAATLERİMİZ:
08.00 - 09.00
13.00 - 14.00
20.00 - 21.00
1 Ocak 2026 tarihi itibari ile Bulgaristan’da Avro’nun tedavüle girecek olması ile ilgili Bulgaristan vatandaşlarının tepkileri epey farklı. Bazıları..
Yer yer bulutlu
Açık