Πρόσφατα εκδόθηκε ένα ανθολόγιο βουλγαρικών παραδοσιακών τραγουδιών με τον περίεργο τίτλο «Μπαλγκαρστίτσι». Πρόκειται για 672 ανέκδοτα τραγούδια από το αρχείο του ακορντεονίστα, ενορχηστρωτή, συνθέτη και μαέστρου, Κώστα Κόλεφ, ο οποίος αφιέρωσε τη ζωή του στη ΒΕΡ. Ο καλλιτέχνης απεβίωσε το 2010 σε ηλικία 89 ετών και άφησε ένα πλούσιο έργο. Η σύζυγός του Μαρία Λέσκοβα, παραδοσιακή τραγουδίστρια από τη σχολή του Κότελ, που τραγουδούσε στη χορωδία «Το μυστήριο των βουλγαρικών φωνών» και διηύθυνε τη χορωδία «Φίλιπ Κούτεφ», καταπιάστηκε να ταχτοποιήσει το αρχείο του.

Υπήρχε ογκώδες και ποικίλο υλικό, το οποίο είχε συλλέξει ο σύζυγός μου στα χρόνια της ζωής του, λέει η κυρία Λέσκοβα. Το αρχείο ξεκινά από το 1948 και η αλήθεια είναι πως δεν είχαμε συνειδητοποιήσει πόσο μεγάλος θησαυρός είχε συσσωρευτεί. Ο άντρας μου ενδιαφερόταν για πολλά πράγματα – για την μουσική σε όλες τις της εκφάνσεις, για τη ζωγραφική, τη λογοτεχνία και διάφορες επιστήμες. Ήταν άνθρωπος με πληθωρική προσωπικότητα. Αλλά πάνω από όλα τον ενδιέφερε το φολκλόρ και θεωρούσε τους Βουλγάρους ευλογημένους λόγω του μεγάλου λαογραφικού τους πλούτου.

Ο Κώστα Κόλεφ συμμετείχε σε διάφορες επιτροπές και βοηθούσε πολλά συγκροτήματα σε όλη τη χώρα. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση του πρώτου πανηγυριού-διαγωνισμού παραδοσιακού τραγουδιού στη Βουλγαρία, το οποίο διοργανώθηκε το 1960 στο χωριό Γκραματίκοβο της Στράντζα. Παραβρέθηκε στην πρώτη έκδοση του μεγάλου πανηγυριού στην Κοπρίβστιτσα και στο φεστιβάλ «Το Πίριν τραγουδάει» που διοργανώνεται από το 1962 στο διάσελο Πρεντέλα, μεταξύ του Πίριν και της Ρίλα. Γύριζε τη χώρα, κατέγραφε και ηχογραφούσε παραδοσιακά τραγούδια από τις περιοχές του Βίντιν, του Πάζαρτζικ, του Κότελ κ. ά.

Δεν υπάρχει μέρος, στο οποίο να μην πήγε, λέει η σύζυγός του. Μόλις κάποιος του έδινε κάποια πληροφορία αναχωρούσε να την επιβεβαιώσει. Συνέλλεγε τα τραγούδια με πρακτικό σκοπό – τα χρησιμοποιούσε ο ίδιος ή τα κατηύθυνε προς τραγουδιστές και μουσικούς που τότε συνεργάζονταν με το Συγκρότημα για Παραδοσιακά Τραγούδια της ΒΕΡ, το οποίο εκείνος διηύθυνε. Από την αρχή είχε ιδέα σε ποιόν τραγουδιστή θα πήγαινε το συγκεκριμένο τραγούδι, γιατί γνώριζε το στυλ και τον χαρακτήρα του καθενός. Τα έχουν ερμηνεύσει ο Μπορίς Μασαλόφ, η Ράντκα Κούσλεβα, η Μάσα Μπελμουστάκοβα, η Ράινα Μπότσοβα, η Κάτια Τάνεβα,η Μίτα Στόιτσεβα, η Ατανάσκα Τοντορόβα, ο Γκεόργκι Παβλόφ – ονόματα γνωστά τότε, που οφείλουμε να ξαναθυμηθούμε. Πολλά από τα τραγούδια έχουν ηχήσει μόνο ζωντανά στο ραδιόφωνο και ποτέ δεν ηχογραφήθηκαν.

Ο τίτλος του ανθολογίου είναι εμπνευσμένος από μια έννοια που χρησιμοποίησε πρώτος ο καθηγητής Ιβάν Σισμάνοφ – βούλγαρος φιλόλογος, συγγραφέας και πολιτικός από τις αρχές του 20ού αιώνα. Ο όρος «Μπαλγκαρστίτσι» σημαίνει «κάτι μικρό που όμως φέρει μεγάλο νόημα και δείχνει τους Βουλγάρους όπως ακριβώς είναι». Ανθρώπους ανθεκτικούς, αισιόδοξους, οικογενειάρχες, δημιουργικούς, με γούστο, που ξέρουν να απολαμβάνουν τα χρώματα, τα σχήματα, τις γεύσεις και μεταδίδουν τις γνώσεις τους από γενιά σε γενιά, θα συμπληρώσουμε εμείς.

Για ποιόν προορίζεται αυτή η έκδοση;

Το βασικό μου κίνητρο ήταν να βγάλω στο φως το έργο του συζύγου μου, λέει η Μαρία Λέσκοβα. Από την άλλη, τα τραγούδια έχουν μεγάλη ποιητική και γλωσσολογική αξία. Στη χώρα μας υπάρχουν αρκετοί διανοούμενοι, τραγουδιστές και μουσικοί για τους οποίους αυτό το ανθολόγιο θα είναι πολύ χρήσιμο. Ενδιαφέρον ήδη δείχνουν και άνθρωποι από το εξωτερικό – Βούλγαροι και ξένοι που διευθύνουν παραδοσιακά συγκροτήματα. Θα ήταν υπέροχο αυτά τα τραγούδια να αποκτήσουν νέα ζωή.

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα