Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Një karrocë 23 shekullore zbulon enigma të së kaluarës

© Foto: BTA

2300 vjet pas si ishte varrosur në tokë një karrocë e mrekullueshme, bashkë me skeletet e dy kuajve doli në dritë afër fshatit të sotëm Sveshtari, Bullgari Verilindore gjatë verës arkeologjike të këtij viti. Në këtë rajon ka shumë kodërvarre trake, në të cilët prej vitesh bëjnë gërmime arkeologët bullgarë, duke zbuluar sende të paçmuara të botës së lashtë. Përpara ca ditëve arkeologët zbuluan një varrim ritual dhe kësaj here zbulimi i tyre i tejkalua pritjet.

Vjeshtën e kaluar ekspedita e prof. Diana Gergovës, një prej specialistëve në zë në fushën e trakologjisë gjeti në një prej kodërvarreve afër fshatit Sveshtari një sënduk të vogël që përmbante një thesar të vërtet – unaza, kopsa, byzylykë dhe sende të tjera të arta me peshë të përgjithshme 1.5 kile. Supozohet se stolitë i përkasin mretit Kotela, sundues, përpara 23 shekujve, i fisit trak geti, i njohur me trimërinë dhe kulturën e tij të zhvilluar. Stina e sivjetshme arkeologjike u kurorëzua me akoma një gjetje tjetër, jo më pak interesante. Gjatë gërmimeve në një prej kodërvarreve ekipi i prof. Gergovës gjeti një karrocë nga fundit i shekullit të katërt dhe nga fillimi i shekullit të tretë para Krishtit, me skeletet e dy kuajve, të mbrehur në të.

Arkeologët janë befasuar nga forma e karrocës, sepse ajo ka vetëm dy, por jo katër rrotat e zakonshme, dhe këto dy janë mjaftë të mëdha – me diametër 1.20 metra dhe me një konstruksion shumë të lehtë. Deri tani arkeologët kanë gjetur karroca me katër rrota nga kjo epokë në rajonin e qytetit Strelça, Bullgari Jugore si dhe afër qytetit Vraca, Bullgari Veriperëndimore. Kështu qe ky është e vetmja karrocë dyrrotëshe e kësaj periudhe e zbuluar në trojet tona. Pra, analogu i saj është pikturuar mbi muret e Varrit trak të Kazanllëkut. Supozohet se karroca të tilla, ose siç i quajnë “biga”, janë përdorur jo vetëm për gara luftarake, por dhe për rite të ndryshme fetare.

“A e dini, se në varrimet e sunduesve trakë gjithashtu ka pasur gara sportive, dhe ndoshta kjo karrocë është lidhur me një prej riteve të kryera në ceremonitë funerale – shpjegon prof. Gergova. – Dikur biga ka qenë simbol i Hënës, ndërsa karrocieri ka mishëruar ndërmjetësin, i cili e çon shpirtin e të vdekurit në botën tjetër. Kështu që për herë të parë zbulojmë një ilustrim konkret të përfytyrimeve të njerëzve të lashtë për jetën dhe vdekjen.”

Getët i kanë besuar pavdekshmërisë së shpirtit, i cili pas vdekjes ik nga trupi qe të lidhet me Universin. Për paraardhësit tanë lidhja midis Tokës dhe yjeve ka qenë e shenjtë. Supozohet se ky botëkuptim është në bazën e ndërtimit të kodërvarreve mbi pllajën afër fshatit Sveshtari. Shkencëtarët janë surprizuar nga fakti, se këto kodërvarre i ngjajnë pozicionit të yjësive Orion, Qeni i Madh dhe Shigjetari. Ndoshta trakët e lashtë e kanë vëzhguar qiellin në kohën e solsticit të verës e të dimrit me një saktësi të madhe kanë markuar mbi tokë pozicionin e yjësive, kurse më vonë e kanë përdorur vendet e caktuara për kryerjen e ceremonive të tyre të kultit dhe të varrimeve.

© Foto: Veneta Nikollova

Analog i bigës afër Sveshtarit është pikturuar mbi murrët e Varrezës së Kazanllëkut.

“Këta njerëz kanë qenë astronomë dhe matematikanë të mrekullueshëm – nuk e fsheh emocionin e saj prof. Gergova. – Historia dhe bota shpirtërore e getëve lidhet me emrin e Pitagorit dhe Zalmoksisit. Herodoti pohon, se Zalmoksis, një orakull dhe mbret mitik i getëve ka qenë skllav apo nxënës i Pitagorit, ose bile një paraardhës i tij. Kështu qe më këto përfytyrime të grekëve të lashtë për getët gjejmë fijen që na çon në të kaluarën, te dituritë antike të paraardhësve tanë në fushën e matematikës, astronomisë, filozofisë dhe harmonisë.”

Në kërkim të fakteve të reja që kanë të bëjnë me kulturën dhe besimet e getëve, prof. Gergova vazhdon gërmimet e nekropolit afër fshatit Sveshtari. Zbulimi i saj i fundit ngriti perden e së kaluarës së largët, kur fiset e lashta i kanë varrosur sunduesit e tyre me ceremoni solemne duke organizuar dhe me gara me karroca. Me gjithë se kodërvarri, në të cilin u gjet karroca me të dy kuajt, ka qenë objekt i vjedhjeve të shumta të thesarkërkuesve të ndryshëm, gjetja arkeologjike është në gjendje të mirë. Prof. Gergova shpreson të gjejë edhe skeletin e karrocierit. Arsye për këtë shpresë i japin strukturat e paprekura përreth. Sidoqoftë, surprizat na paraprijnë – është e bindur arkeologjia e njohur bullgare. Pllaja afër Sveshtarit është një prej vendeve më mistike në Bullgari, kurse kodërvarret, ende të pa gërmuara ruajnë sekrete, të cilët herët ose vonë do të dalin në pah.

Përgatiti në shqip: Gyulka Ilieva
По публикацията работи: Veneta Nikollova


Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Prof. Ivan Illçev

Madhështia e Bashkimit dhe pasojat e sindromës së bashkimit

Më 6 shtator 1885, Bullgaria u bë përsëri një shtet i bashkuar. Në një intervistë për Radio Bullgarinë, profesori i Universitetit të Sofjes "Shën Kliment Ohridski" Ivan Illçev foli për faktorët që çuan drejt Bashkimit, kur Principata e Bullgarisë dhe..

botuar më 24-09-06 7.50.PD

Pallati i gjuetisë në Kriçim është një vend i vërtetë mbretëror

Përgjatë shtrirjes midis Rrafshinës së Trakisë së Epërme dhe malit Rodopa nga lindja në perëndim si një varg gjerdani renditen vendbanimet piktoreske - Asenovgrad, Perushtica, Kriçim, Peshtera, Patalenica dhe Varvara. Përgjatë luginave të..

botuar më 24-09-03 7.05.PD

Një nimfeum i shekujve 1-2 po studiohet nga arkeologët në "Aquae Calidae" pranë Burgasit

Arkeologët bullgarë vazhdojnë studimin e nimfeumit të lashtë (vend i shenjtë i nimfave), zbuluar në kompleksin "Aquae Calidae" pranë Burgasit. Nimfeu zë një vend qendror në banjot e dikurshme romake dhe ka qenë pjesë e një shatërvani me mbishkrim..

botuar më 24-08-31 8.20.PD