“Kënga e saj tingëllon në Kozmosin e pafundmë, ndërsa këtu në Tokë përhapet mbi fushat e gjera dhe në sallat e koncerteve që nga Stokholmi deri te Madridi, nga Nju Jorku deri te Los Angjelis, nga Londra deri te Tokio. Të gjithë ngrihen më këmbë të mahnitur nga zëri i saj magjepsës, i cili arrin thellësitë më të mëdha të shpirtit njerëzor. Kënga e saj është simbol i dashurisë dhe i përjetshmërisë.” Këtë e shkruan profesoresha doktore Dora Hristova, dirigjente e Korit “Misteri i Zërave Bullgarë” për këngëtaren Nadezhda Hvojneva. Këndimi i saj prek çdo zemër. E caktojnë si “një yll i ndritshëm i krijimtarisë folklorike”, zëri i saj është “një dhuratë, një mrekulli hyjnore”. Në vitin 1988 kritika muzikore amerikane e shpalli “Altin më të mëdhenj të Planetit”.
E bija e këngëtares Eliçka Krëstanova, e cila këndonte bashkë me nënën në korin “Misteri i Zërave Bullgarë”, në lidhje me përvjetorin e 80-të të lindjes të së ëmës rrëfen:
“Në radhë të parë dëshiroj të them atë, që ajo është njeriu me më shumë rëndësi në jetën time, se ajo ishte një nënë e mrekullueshme dhe vetëmohuese. Dhe kjo megjithëqë kishte shumë angazhime si këngëtare me koncerte kudo në vend dhe në botë. Amaneti i saj ishte që të dua familjen, farefisin, miqtë, të jam mirëbërëse. Në plan profesional të sillem me respekt ndaj profesionit, ndaj kolegëve. Të pranoj sukseset e tyre dhe të gëzohem për ta. Të gjithë në farefisin tonë këndojnë ose i bien ndonjë vegël muzikore. Daja e saj Asparuh ishte gajdexhi, kushëriri i saj Todor Borisov i binte fizarmonikës, Todor Hvojnev, i cili është djali i dajës Asparuh gjithashtu i binte fizarmonikës. Të gjithë në malin Rodopa këndojnë, zemrat e tyre janë në këngët. Për mua ishte një përjetim i paharrueshëm, kur me korin “Misteri i Zërave Bullgarë” interpretuam këngën “Ngrihu, o moj nënë”, soliste e së cilës ishte ajo. Nëna ime bënte dy-tre hapa përpara, heshte për një çast dhe sikur në këtë mënyrë vendoste një lidhje shpirtërore me publikun. Të gjithë e mbanin frymën dhe kur ajo niste të këndojë, ata mbyllnin sytë kështu sikur deshën të dëgjojnë më mirë interpretimin e saj. Kur kënga përfundonte për disa sekonda mbizotëronte një heshtje dhe papritmas publiku shpërthente në duartrokitje.”
Përgatiti në shqip: Svetllana Dimitrova
Muzeu rajonal etnografik në natyrë "Etër" është krijuar si qendër për studimin e kulturës tradicionale të banorëve të Ballkanit, por sot në këtë vend unik pranë Gabrovo ringjallen zakone dhe tradita nga kalendari bullgar, ndërsa një ekip prej 70..
Në Rodope, kosi është simbol i shëndetit, jetëgjatësisë dhe traditës. Nga data 29 deri më 31 gusht 2025, fshati Momçillovci është mikpritës i Festivali i Kosit – një festë që bashkon kulturën, kuzhinën dhe zakonet e Rodopëve. Ngjarja tre-ditore..
Në fshatin Smilec të Dobruxhës, shalqiri nuk është një frut i zakonshëm, por një legjendë e vërtetë. Më 30 gusht 2025, ringjallet përsëri Festivali Kombëtar i Marmelatës prej Shalqiri– eliksiri i ëmbël, të cilin vendasit e quajnë edhe "mjaltë pjepri"...